Het Oekraïense tegenoffensief rond Charkov lijkt steeds meer op de eerdere tegenaanval bij Kiev, stelt denktank ISW. Die leidde uiteindelijk tot het terugtrekken van de Russische troepen rond de hoofdstad. Maar ook Charkov werd gisteren voor het eerst in lange tijd niet gebombardeerd. Het Oekraïense leger zou de Russen zo ver teruggedrongen hebben dat artilleriebeschietingen op de stad niet langer haalbaar zijn.
"Bijna tot aan de grens", zegt defensiedeskundige Frans Osinga. "Dat dat is gelukt, is opmerkelijk. En ze plaatsen Rusland ermee in een lastige situatie." Toch is het volgens Osinga niet uitzonderlijk: "Het is eb en vloed van oorlogvoering. Dorpen worden bezet en terugveroverd."
"Er zijn dan ook nog steeds plekken waar Russen vorderingen maken", vertelt oud-commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif. "Al gaat dat tergend langzaam, met slechts honderden meters per keer."
Los van die golfbewegingen ligt een groot deel van het front stil. "Niemand wint", vertelt Osinga. "Daarom spreekt de Amerikaanse geheime dienst van een patstelling. Beide kanten hebben enorme verliezen geleden, zowel militair als economisch. En voor Oekraïne komen daar grote aantallen burgerslachtoffers bij."
Toch zien beide partijen nog mogelijkheden om winst te behalen, legt Osinga uit. "Al lijkt dat voor Rusland te verzwakken, maar stoppen is geen optie." Desondanks blijft een grootschalig optrekken voor beide partijen uit. "Daarvoor heb je een troepenverhouding nodig van drie-tot-een", stelt De Kruif. Drie aanvallers tegenover elke verdediger. "Dat kunnen beiden op dit moment niet bewerkstelligen", vult Osinga aan.
Tijd in voordeel Oekraïne
Dat de frontlinie stilligt, is volgende de defensiedeskundigen gunstig voor Oekraïne. "Tijd is in hun voordeel", zegt De Kruif. "Russen kunnen zowel manschappen als materieel moeilijk aanvullen, en intussen worden de Oekraïners geholpen door de militaire macht van het westen."
"Oekraïne kan steeds meer gebruik maken van geleverd materieel", zegt Osinga. "En de Russische troepen lijken deels gedemoraliseerd. Er komen verhalen van het front dat ze niet meer bereid zijn om orders op te volgen. Maar dat zijn slechts verhalen, zeker weten doen we het niet."
Westerse hulp
Toch is de westerse hulp op het slagveld volgens De Kruif vooralsnog beperkt. "De grotere wapensystemen zullen we daar pas over maanden zien", stelt hij. "De kracht van het Westen ligt op dit moment vooral bij inlichtingen en de levering van eenvoudige wapens."
Of er een grootschalig tegenoffensief komt, zoals de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Koeleba deze week suggereerde, is moeilijk te zeggen. "Zelensky heeft die boodschap een dag later alweer wat getemperd", benadrukt Oost-Europadeskundige Bob Deen.
Grotere verliezen van mensen en materieel zijn bij een grootschalig tegenoffensief onvermijdelijk
De Oekraïense president prees de "bovenmenselijke kracht" van zijn troepen, verwijzend naar de terreinwinst ten noorden van Charkov. Hoewel Zelensky zei dat alle steden zullen worden bevrijd, was hij ook terughoudend. "Het is niet nodig om morele druk te creëren waardoor wekelijks of zelfs dagelijks bepaalde overwinningen worden verwacht", zei hij.
Slagkracht en moreel
Volgens Deen kan een tegenoffensief twee kanten op. "Westerse wapenleveranties zijn verschoven van defensieve naar zwaardere systemen. Vooral het pakket van de Verenigde Staten is gigantisch." Woensdag keurde het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden een militair steunpakket van 40 miljard dollar goed. "Als die steun doorzet, gaat dat verschil maken", zegt Deen.
Nederland levert onder meer pantserhouwitsers aan Oekraïne:
Toch is het niet alleen een kwestie van slagkracht. "Terrein werkt meestal in het voordeel van de verdedigende partij", vertelt Deen. "Dat voordeel heeft tot nu toe vooral aan de zijde van Oekraïne gelegen. Op het moment dat ze een grootschalige tegenaanval inzetten, verschuift het naar de Russen." Grotere verliezen van mensen en materieel zijn daarbij onvermijdelijk voor Oekraïne, stelt Deen. "Dan is het hoge moreel moeilijker vast te houden."
De Kruif acht een grootschalig tegenoffensief voorlopig onwaarschijnlijk. "Ze hebben simpelweg de mankracht niet", zegt hij. "Ik sluit kleine lokale tegenoffensieven niet uit, maar grootschalige landherovering zie ik de komende maanden, of zelfs jaren, niet gebeuren."
Maar Osinga is daar minder zeker van. "Het is nu vooral een artilleriestrijd", zegt hij. "Daar waar de Oekraïners kansen zien, maken ze stappen. En een tegenoffensief heeft meerdere gezichten, niet enkel dat van honderden tanks die over de velden rollen. Ook het met artillerie beschadigen van de Russische defensielijn, en heel voorzichtig met kleine grondtroepen aanvallen uitvoeren, kan effectief zijn."
