Meer EU-studenten hebben mogelijk recht op Nederlandse studiefinanciering

• Carli Kooijman

  redacteur Economie

De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) gaat Europese studenten minder snel automatisch afwijzen voor Nederlandse studiefinanciering. Dat laat de dienst weten na vragen van de NOS. De afgelopen jaren wonnen meerdere studenten rechtszaken hierover. Nog vaker besloot de uitvoeringsdienst studenten vlak voor de rechtszaak alsnog te betalen.

Europese studenten worden vaak ten onrechte afgewezen, zeggen advocaten. Volgens hen hanteert DUO een "afschrikbeleid". De organisatie spreekt dit tegen, maar belooft studenten beter te informeren.

Het betekent dat de kosten voor studiefinanciering kunnen toenemen, vrezen Kamerleden. De groep studenten die gebruikmaakt van studieleningen en beurzen in Nederland kan namelijk groeien. Terwijl het studiefinancieringssysteem al onder druk staat en de basisbeurs vanaf het collegejaar 2023-2024 weer wordt ingevoerd.

'Europese studenten hebben recht op Nederlands studiegeld'

Europese studenten die hier een bijbaan hebben, kunnen studiefinanciering aanvragen, omdat ze dan aangemerkt worden als werknemer. De EU vindt het belangrijk dat werknemers in dezelfde lidstaat gelijke rechten hebben.

Daarom heeft een Belgische werknemer die naar Nederland verhuist recht op veel van dezelfde sociale voorzieningen als Nederlandse werknemers, zoals een uitkering als hij zijn baan verliest. Of studiefinanciering, als hij studeert.

Maar je moet wel een echte (bij)baan hebben, oftewel 'reëel en daadwerkelijke arbeid verrichten'. Daar wringt het in de rechtszaken: het Europese recht noemt geen urenaantal bij deze definitie, maar DUO wel. Op de website staat dat studenten die meer dan 56 uur in de maand werken "zonder meer" studiefinanciering krijgen.

'Afschrikbeleid'

"Je ziet dat veel studenten nu bij voorbaat denken: ik kom daar dus niet voor in aanmerking. Dus ik ga zelfs niet een aanvraag indienen", zegt advocaat Jillian van Damme die meerdere succesvolle procedures tegen DUO voerde.

"De studenten die dat wel doen en die vervolgens worden afgewezen omdat ze niet aan de 56-uursnorm voldoen, laten het er vaak bij zitten", vervolgt ze. "En voor de studenten die dat nog gaan aanvechten, duurt het al vaak een half jaar tot een jaar voordat ze hun recht krijgen."

Ezekiel Stevens kreeg na een jaar zonder studiefinanciering toch duizenden euro's:

Die lange wachttijd is volgens Van Damme onnodig, omdat die 56 uur niet in het Europese recht staat. "In de rechtspraak zien we algauw dat je vanaf 40 uur per maand goed zit." Advocaat Patrick Folsche, die ook procedures tegen DUO won, gaat nog verder: "Vanaf 32 uur durf ik mijn hand er wel voor in het vuur te steken."

Geldnood, slechte studieresultaten en depressie

Maandelijks twee of drie dagen minder werken is makkelijker te combineren met een fulltime studie, zeggen studenten tegen de NOS. Vooralsnog wijst DUO aanvragen van onder de 56 uur vrijwel automatisch af en moeten studenten eerst in beroep.

Dat kan grote gevolgen hebben. Zo spreken meerdere studenten over acute geldnood, concentratieproblemen door de juridische procedures, depressies en gedwongen terugkeren naar hun thuisland.

Inmiddels zegt DUO meer op maat te zullen bekijken of iemand die minder dan 56 uur werkt, alsnog recht heeft op studiefinanciering. En op de site zal duidelijker staan dat je ook recht kan hebben op studiegeld als je de 56 uur niet haalt.

Hoe veel kan dit kosten?

In 2021 waren er volgens DUO circa 6000 Europese studenten die hier studiefinanciering kregen. Zo'n 7 procent van het totale aantal Europese studenten. Wat een soepeler opstelling van DUO aan kosten betekent, is momenteel lastig in te schatten. De financiering van de nieuwe basisbeurs en de leenstelselcompensatie is al krap.

Het aantal Europese studenten neemt al jaren toe. Ook hebben ze volgens de advocaten vaker recht op een aanvullende beurs dan Nederlandse studenten. Dat hangt af van het inkomen van de ouders, wat in andere landen vaker onder het grensbedrag van 34.600 euro voor een maximale aanvullende beurs ligt.

Kamerleden vinden het goed dat DUO vaker een uitzondering gaat maken op de 56-uursnorm. "Dat is positief voor het mentale welzijn van internationale studenten", zegt Habtamu de Hoop (PvdA). Maar het mag niet ten koste gaan van de studiefinanciering voor Nederlandse studenten. "Ik heb daarom gevraagd of de minister de kosten en consequenties van een mogelijke aanzuigende werking in kaart brengt."

Dat vindt Harry van der Molen (CDA) ook: "Gezien het groeiende aantal buitenlandse studenten lijkt me het een bedrag dat al snel kan gaan oplopen." Minister Dijkgraaf van Onderwijs is een onderzoek gestart.