Amerikaanse centrale bank verhoogt rente fors om inflatie tegen te gaan

De Amerikaanse Fed, het stelsel van centrale banken, heeft zoals verwacht in één klap de rente met een half procent verhoogd. Het belangrijkste rentetarief bedraagt nu 0,75 tot 1 procent, afhankelijk van de economische regio.

Het is al de tweede renteverhoging dit jaar, in maart ging de rente met 0,25 procent omhoog. De Fed wil met deze nieuwe stap de inflatie beteugelen.

Een verhoging met een half procent is een serieuze grote stap, de meest agressieve sinds het jaar 2000. De maatregel is vooral ingegeven door de almaar stijgende inflatie, de hoogste in veertig jaar. De komende maanden zullen bovendien nog diverse rentestappen volgen. In de persconferentie zei bankpresident Jerome Powell: "De inflatie is nu veel te hoog. We zien dat dit pijn veroorzaakt en we doen er alles aan om de inflatie te verminderen."

Een renteverhoging is doorgaans een middel om de prijsstijgingen af te remmen en te drukken. Een hoge rente maakt geld lenen duurder en zet een rem op de uitgaven van mensen en bedrijven, waardoor de vraag afneemt en de prijzen dalen, zo is de redenering. Probleem is echter dat een hogere rente niet veel uithaalt tegen de hoge energieprijzen, de schaarste aan goederen en grondstoffen en de oorlog in Oekraïne.

De Fed kondigde ook aan dat een begin wordt gemaakt met de afbouw van de enorme berg aan opgekochte staatsleningen en hypotheekleningen met een totale waarde van 9 biljoen dollar. Hierdoor zullen de leenkosten in de hele economie verder stijgen.

ECB volgt later

Net als in Europa is de inflatie in de VS al maandenlang torenhoog. In maart bedroeg de prijsstijging 8,5 procent, de hoogste in 40 jaar. In Nederland kwam de geldontwaarding in april uit op 11,2 procent. Geldontwaarding, want hogere prijzen maken je geld minder waard.

Net als in Nederland zijn het vooral de energieprijzen die de inflatie in de VS opdrijven, maar ook de hogere lonen spelen een grote rol. De loonstijgingen zijn het gevolg van de enorme krapte op de Amerikaanse arbeidsmarkt. Die loon-prijsspiraal speelt volgens DNB-president Klaas Knot in Nederland nog geen rol van betekenis in de inflatiecijfers.

De rente in de eurolanden is nog altijd onveranderd, het belangrijkste rentetarief is min een half procent. De ECB maakt wel aanstalten om de rente te verhogen, maar wil eerst het schuldenopkoop-programma afronden en dat is pas in juli. Waarschijnlijk volgt dan in juli of augustus een eerste renteverhoging.

Zwakkere euro

Een verhoging van de Amerikaanse rente versterkt doorgaans ook de dollar. Vooruitlopend op de renteverhoging is de euro de afgelopen weken verzwakt; met een koers van 1,054 dollar staat de munt op het laagste niveau sinds 2016. Een zwakke euro is weliswaar goed voor de Europese export, maar slecht voor de inflatie. Want goederen uit het buitenland of die betaald moeten worden in dollars wakkeren de inflatie nog verder aan.

Een hogere rente betekent dat geld lenen duurder wordt, of het nu voor een hypotheek is of voor kredieten en investeringen. Ook stuwt het de rente op staatsleningen. Op de beurs wordt een renteverhoging gezien als een bedreiging voor de aandelenkoersen, omdat de obligatiemarkten weer in trek komen. Ook groeibedrijven die veel geld lenen en nog weinig winst maken hebben last van de hogere rente.