Deze oligarch bezit vastgoed in Nederland, maar valt niet onder sancties

• Gidi Pols

  redacteur Economie

Oligarch Vagit Alekperov bezit voor zeker 4,8 miljoen euro aan bedrijfsvastgoed in Nederland. In het Verenigd Koninkrijk staat hij op de sanctielijst, op de lijst van de Europese Unie ontbreekt de Rus. Sanctie-experts noemen dit soort verschillen tussen lijsten risicovol.

Alekperov is samen met zijn vrouw en zoon eigenaar van de Nederlandse jachtbouwer Heesen Yachts. Via dat bedrijf bezit hij zeven percelen in Oss en Winterswijk. Als mede-eigenaar van de Russische olieproducent Lukoil is hij ook betrokken bij negentien Limburgse percelen met onder meer pompstations erop.

Zijn rol bij Lukoil was voor de Britten de reden om Alekperov op 13 april te sanctioneren. "Vagit Yusufovich Alekperov is bestuursvoorzitter van van Lukoil, Ruslands op een na grootste olieproducent", schrijft de Britse overheid. Hij is zo belangrijk "voor sectoren van strategisch belang voor de Russische overheid, namelijk de Russische oliesector."

En dat is waarschijnlijk precies de reden dat de man met een vermogen van 9,8 miljard euro niet op de sanctielijst van de EU staat, schat advocaat Heleen over de Linden in. "De Europese lidstaten hebben Lukoil en de Russische energie sector nog te hard nodig. Bovendien begrijp ik dat Lukoil een goede lobby heeft in Brussel."

Het valt ook professor Bertjan Verbeek op dat het Verenigd Koninkrijk zich scherper lijkt op te stellen dan de EU als geheel. "Ze willen zich na de Brexit profileren als leidende staat in de internationale politiek", zegt de Groningse hoogleraar internationale betrekkingen. "Dat kan ook omdat ze dankzij de Noordzee-olie minder afhankelijk zijn van Russische energiebronnen."

Welke afwegingen precies meespelen voor de EU om iemand op de lijst te zetten wil de Europese Commissie niet zeggen. "Het proces van voorbereiding, discussie en plaatsing op de lijst is vertrouwelijk", mailt een woordvoerder. "Het belangrijkste criterium voor sancties zijn schendingen van EU-belangen, internationaal recht of mensenrechten." De woordvoerder houdt de optie open dat Alekperov later toch op de lijst kan komen.

Bovendien geeft ze aan dat er uitgebreid overleg met de Britten is over de totstandkoming van de lijst. "Dat is ook logisch", zegt Over de Linden, die gepromoveerd is op sancties na de inval van de Krim. "Dit soort verschillen zijn heel verwarrend en leiden tot onduidelijkheid. Het maakt het mogelijk om sancties te omzeilen."

Sancties moeten personen of bedrijven aanzetten hun ongewenste gedrag te veranderen. In dit geval moeten de sancties ook onvrede creëren in de politieke en financiële kringen rond Poetin. Door sancties af te stemmen voorkomen landen dat de gesanctioneerden op andere plekken nog wel kunnen genieten van hun eigendommen, waardoor ze minder snel geneigd zijn hun gedrag aan te passen.

Dat de EU toch gaten op de sanctielijst laat vallen is extra opmerkelijk omdat Europese leiders andere landen opriepen de Europese sancties over te nemen om geen vrijplaats voor gesanctioneerde Russen te worden. Premier Rutte zei vorig maand tegen persbureau Reuters bijvoorbeeld: "We zouden graag zien dat Turkije alle sancties zou implementeren."

Een week na de Britse maatregelen legde de oligarch zijn functie bij Lukoil neer. Daarnaast verkleinde Alekperov zijn belang in het bedrijf naar 8,5 procent. Voorheen had hij ruim 28 procent van de aandelen. Hij is met zijn familie nog wel geheel eigenaar van het Nederlandse Heesen Yachts.