Oekraïne onderzoekt melding van gifgasaanval in Marioepol

Vanuit het belegerde Marioepol komen onbevestigde berichten van een aanval met chemische wapens door het Russische leger. De Oekraïense autoriteiten hebben dat niet bevestigd, evenmin als hun westerse bondgenoten. Maar president Zelensky waarschuwt wel dat de inzet van chemische wapens in Marioepol door het Kremlin een realistisch scenario is.

De woordvoerder van een pro-Russische militie in de Donbas had opgeroepen tot het gebruik van die wapens op de Russische staatstelevisie, schrijft persbureau Reuters. Kiev ziet dat als een mogelijke voorzet aan Rusland om over te gaan tot het gebruik van gifgas of andere verboden wapens om het laatste verzet in de zwaarbevochten havenstad te breken.

In zijn toespraak van vannacht ging Zelensky in op de oproep van de pro-Russische rebellen:

Volgens het extremistische Azov-bataljon van de Oekraïense nationale garde was het gisteren al zover. Russische manschappen zouden met drones gifgas hebben verspreid. Drie strijders van het vrijwilligersbataljon ervaren symptomen van vergiftiging "door chemische oorlogsvoering", claimt de hoogste officier.

Vanuit Rusland is nog niet op het bericht geregeerd. De betreffende pro-Russische militie in Oost-Oekraïne ontkent dat er zo'n gifgasaanval is geweest.

De Oekraïense autoriteiten zeggen dat de bewering van het Azov-bataljon wordt gecontroleerd. Ook volgens Britse en Amerikaanse functionarissen is allesbehalve duidelijk of er chemische wapens zijn gebruikt.

Niet zo waarschijnlijk

Bijzonder hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga, pleit in het NOS Radio 1 Journaal voor terughoudendheid. "We kunnen niet of nauwelijks inschatten of deze bewering klopt. Maar ik acht het niet zo waarschijnlijk. Als Rusland dit zou willen doen, dan zou het dat zeker niet met een enkel wapen doen en al helemaal niet via een drone."

Overigens wordt al sinds het begin van de Russische invasie gevreesd voor de inzet van chemische wapens. Kiev heeft Moskou onder meer beschuldigd van de inzet van fosformunitie, maar dat is onder omstandigheden toegestaan volgens het oorlogsrecht. Voor zover bekend is de melding van het Azov-bataljon de eerste van een gifgasaanval.

Wie zijn deze Oekraïense vrijwillige strijders van het Azov-bataljon?

Als Russische militairen inderdaad gifgas hebben gebruikt, dan is nog onduidelijk wat dat voor gevolgen heeft. Volgens het Britse ministerie van Defensie liggen in dat geval "alle opties op tafel", inclusief een militaire interventie. De VS waarschuwt ook voor zware consequenties, maar houdt in het midden waar dat op neerkomt.

Het gebruik van gifgas in Oekraïne leidt niet automatisch tot een NAVO-interventie, zei de rechterhand van NAVO-chef Stoltenberg onlangs tegen Nieuwsuur. Dit zou een directe confrontatie tussen Rusland en het westerse bondgenootschap betekenen, met catastrofale gevolgen.

'Rode lijn' in Syrië

Bij de Syrische burgeroorlog werd de inzet van chemische wapens gezien als een 'rode lijn'. Zodra die grens zou worden gepasseerd zou het Westen ingrijpen, beloofde toenmalig president Obama van de VS.

De Syrische president Assad zette vervolgens op grote schaal gifgas in tegen zijn eigen bevolking, maar Washington kwam zijn beloftes niet na. Assad zit nu met steun van de Russische president Poetin stevig in het zadel.

Net als veel Syrische steden is Marioepol door Russische bombardementen zwaar gehavend. Volgens de burgemeester zijn ruim 10.000 burgers bij de beschietingen gedood. Het Oekraïense leger zegt dat het een kwestie van tijd is voordat de laatste militairen die de stad nog verdedigen zijn verslagen.