Kankervaccin slaat aan bij hond, moet in toekomst beschikbaar worden voor mensen
De Mechelse herder Rax (10) leed aan botkanker, maar drie maanden na het toedienen van een kankervaccin lijkt de hond genezen te zijn. Het Medisch Centrum voor Dieren in Amsterdam heeft voor het eerst een vaccin gegeven aan een hond met kanker, nadat een tumor is verwijderd. Het resultaat stemt de onderzoekers hoopvol.
"De baasjes laten weten dat hij weer de oude is", zegt Arjan Griffioen, hoogleraar experimentele oncologie bij het Amsterdam UMC, die betrokken is bij het onderzoek. "Deze hond is maar een voorbeeld, maar ook het gebruik van het kankervaccin op honden met blaaskanker laat vooralsnog goede resultaten zien."
Als dit vaccin aanslaat bij grote groepen honden, is de volgende stap om een klinische studie uit te voeren bij mensen. "Ons immuunsysteem lijkt grotendeels op dat van een hond. Ook de ontwikkeling van kanker is hetzelfde, wat bij muizen en ratten niet altijd het geval is", zegt Griffioen.
Belangrijke ontwikkeling
Maar Sjoerd van der Burg, hoogleraar immunotherapie aan de Universiteit Leiden, plaatst kanttekeningen bij het resultaat. "Eerst is de tumor verwijderd bij de hond, daarna is het vaccin toegediend. Dan kun je niet spreken van genezing." De hoogleraar was niet betrokken bij het onderzoek, en werkt zelf aan de ontwikkeling van andere kankervaccins.
Wel ziet Van der Burg de potentie in het testen van therapeutische kankervaccins op honden met kanker als proefdieren. "Als het inderdaad bij honden werkt, is dat een belangrijke ontwikkeling." Volgens de hoogleraar zou dit specifieke vaccin kunnen werken bij mensen als eerst een tumor verwijderd wordt, en het vaccin daarna ingezet wordt om de groei van nieuwe tumoren te voorkomen.
De ontwikkeling van kankervaccins is niet gericht op preventie, zoals een prik voor baarmoederhalskanker, maar om het immuunsysteem te repareren. Hond Rax kreeg een vaccin toegediend waarin een eiwit zit dat alleen in tumoren voorkomt, en niet in de rest van ons lichaam. Dit moet het immuunsysteem aan het werk zetten. Volgens Griffioen is dit een nieuwe manier om kanker te bestrijden bij mensen.
Toekomst van kankervaccins
De voordelen van het gebruik van een vaccin zijn volgens Griffioen groot in vergelijking met het toepassen van chemotherapie. Chemotherapie maakt niet alleen tumorcellen, maar ook gezonde cellen in het lichaam kapot. "Een vaccin is een vorm van 'slimme' therapie." Ook zorgt een vaccin voor veel minder bijwerkingen. "Een vaccinatie zorgt alleen plaatselijk voor een zwelling en tijdelijk voor koorts, net als bij een coronavaccin."
De Leidse hoogleraar Van der Burg verwacht dat in de toekomst vaccins samen met chemotherapie of andere vormen van immunotherapie gebruikt zullen worden. "In Nederland is een grote groep onderzoekers en bedrijven betrokken bij de ontwikkeling van kankervaccins", zegt hij.
De eerste kankervaccins zijn al beschikbaar, bijvoorbeeld voor prostaatkanker. "We zijn al best ver. Tussen nu en zo'n tien jaar zullen de eerste echt goed werkende therapeutische kankervaccins in gebruik zijn."
