Generale repetitie voor enorme maanraket NASA, met Nederlands tintje

• Ivo Landman

  redacteur Online

Met een generale repetitie bereidt ruimtevaartorganisatie NASA zich dit weekend voor op een terugkeer naar de maan. Dit voorjaar gaat een nieuwe megaraket voor het eerst op weg naar onze naaste buur. Aan boord zijn dan nog geen astronauten, maar drie poppen vol met sensoren. In het nieuwe ruimteschip Orion en de Europese servicemodule, met Nederlandse zonnepanelen.

Een wet dress rehearsal, noemen ze het. NASA oefent in drie dagen een countdown helemaal volgens het boekje: de raket wordt volgetankt, maar vlak voordat de motoren ontbranden in een inferno van ruim 3000 graden, gaat de stekker eruit.

De systemen ondergaan daarna eerst nog een grondige laatste apk voordat de honderd meter lange raket echt op weg kan naar de maan. Dat gebeurt op zijn vroegst dit voorjaar, maar het kan uitlopen naar de zomer. Het programma kampt al met jaren vertraging door technische problemen en de coronacrisis.

Het wordt hoe dan ook een spannende missie, verzekert ESA-manager Philippe Berthe. Hij is namens de Europese ruimtevaartorganisatie projectcoördinator van het Europese deel van de Artemis-1-missie: de Europese Service Module (ESM), die de nu nog denkbeeldige astronauten voorziet van zuurstof, stroom, water, warmte en voortstuwing. "Het is de renaissance van de architectuur die nodig is om terug naar de maan te gaan, een oude droom die werkelijkheid wordt. Maar eerst moet die hardware zichzelf bewijzen."

Tijdens de vlucht ondergaan ook de in Leiden vervaardigde zonnepanelen hun ruimtedoop. Zonnepanelen produceren lijkt misschien gesneden koek, maar in dit geval is alles anders:

Berthe zal er in Florida bij zijn als het 2,6 miljoen kilo zware gevaarte zich binnenkort met oorverdovend kabaal van het lanceerplatform verheft. "Alleen zal ik het dan nog steeds op een scherm zien, want ik ben dan aan het werk."

Als coördinator van het Europese onderdeel van de missie reist hij daarna door naar het controlecentrum in Houston om de rest van de vlucht te volgen. Met ingehouden spanning, want er staat veel op het spel. De Europeanen zullen het in hen gestelde vertrouwen moeten waarmaken en er is behoorlijk geïnvesteerd: ESA betaalt zo'n 250 miljoen euro per servicemodule.

Dat valt in het niet bij de ruim 90 miljard dollar die NASA tot 2025 kwijt is aan het Artemisproject, benadrukt Berthe. "En we krijgen er veel voor terug. In ruil voor de onderdelen die ESA levert mogen onze astronauten gratis mee naar de maan. In eerste instantie nog niet naar het oppervlak, maar dat kan de volgende stap zijn."

Berthe kijkt met spanning naar vijf sleutelmomenten tijdens de vlucht. Allereerst naar het uitvouwen van de zonnepanelen, kort na de lancering. Daarna zijn de ogen nog een paar keer gericht op de Europese module, iedere keer als die zijn motoren start. Die moeten Orion in een baan om de maan krijgen, dicht bij het maanoppervlak brengen en aan het eind van de missie terug naar de aarde sturen.

Alle onderdelen zijn onder extreme omstandigheden getest, maar je weet het nooit, zegt Berthe. "Je kunt een computerstoring hebben, of een brandstofklep die het niet doet. Zo'n klep is mechanisch, die kan vastlopen. We hebben wel voor ieder systeem een back-up. Als een klep of computer het niet doet, kunnen andere het overnemen."

Als de testvlucht van minimaal 26 dagen naar wens verloopt, ligt de weg open voor bemande missies. Artemis II zal in 2024 mensen in een baan om de maan brengen en tijdens de derde missie, Artemis III, zullen voor het eerst sinds 1972 weer mensen op het oppervlak lopen; deze keer ook een vrouw en iemand van kleur. Daarna volgen meer landingen en de bouw van een klein ruimtestation bij de maan, de Gateway.

"Uiteindelijk is het maanprogramma een proeftuin voor bemenste missies naar Mars", zegt Berthe. "Maar die zijn nog zeker meer dan tien jaar ver weg. Eerst zijn er nog vragen over de maan te beantwoorden."