André Cats, nieuwe directeur topsport: koorddansende verbinder met tembaar ego

Benaderbaar. Empathisch. Rustig. Strategisch. Onderzoekend. Verbindend. Diplomatiek.

Mensen uit de Nederlandse topsport die de laatste jaren nauw met hem samenwerkten, weten het zeker: André Cats voldoet in ieder geval aan zeven competenties die hem de ideale opvolger maken van Maurits Hendriks, die na 12,5 jaar afzwaait als technisch directeur van NOC*NSF.

En dat terwijl de nationale sportkoepel, getuige de tekst in de vacature, eerst en vooral op zoek was naar een kandidaat met 'een tembaar ego'.

Is Andries Sijbren Cats (Drachten, 3 september 1968) in het huidige tijdsgewricht de juiste man op de juiste plaats in een sportwereld die in ijltempo verandert? Het is aan de Fries om de vraag vanaf vandaag, zijn eerste werkdag, met een volmondig 'ja' te beantwoorden.

Anders dan zijn compromisloze voorganger Hendriks, architect van in totaal 91 olympische medailles, moet de nieuwe 'directeur topsport' zich een man tonen die bereid is water bij de wijn te doen. Dit om weerstand te kunnen bieden aan de steeds hoger oplopende maatschappelijke druk waar de Nederlandse topsport onder gebukt gaat.

Omlijsting

In de bossen van Papendal gaat onder Cats' leiding het roer onvermijdelijk om. Omlijsting van topsport is in een tijdperk waarin het draait om creëren van een veilig klimaat en voorkoming van grensoverschrijdend gedrag immers net zo belangrijk als absolute prestaties.

Meer dan ooit belooft het sturing geven aan TeamNL de komende jaren een balanceernummer op het dunne koord te worden. Met, tijdens het eerste meetmoment in olympisch Parijs, een welhaast onvermijdelijke spagaat als afsluiting.

Draait het over twee jaar om het maatschappelijk aanzien van de sport? Of wordt de nieuwe man in Frankrijk toch afgerekend op het aantal olympische medailles?

In dat licht bezien lijkt Cats, de man die het sluiten van compromissen volgens velen tot kunst heeft verheven, de gedroomde voorman van NOC*NSF te zijn.

Gulden middenweg

In zijn eerste periode als technisch directeur van de KNZB, van 2002 tot 2004, kostte uitgerekend die eigenschap hem de kop. Het was een periode waarin hem door de grote namen uit het Nederlandse zwemmen verweten werd dat hij geen rigoureuze keuzes durfde te maken, maar te vaak koos voor de gulden middenweg. In het zicht van de Olympische Spelen van Athene deed hij daarop noodgedwongen een stap terug binnen de zwembond.

Onder de vlag van NOC*NSF ging het Cats in de jaren nadien aanzienlijk beter af. Tussen 2008 en 2016 maakte hij deel uit van het 'high performance team' van de nationale sportkoepel, waar hij verantwoordelijk was voor de paralympische sport. In die hoedanigheid werkte hij nauw samen met 'td' Hendriks en bleek hij lering te hebben getrokken uit zijn jaren bij de KNZB.

Het waren acht jaren waarin Cats vooral naam maakte tijdens de Paralympische Spelen van Londen 2012 en Rio 2016, waar hij tevens als chef de mission fungeerde. In 2010 en 2014 gaf hij ook leiding aan de paralympische wintersporters in Vancouver en Sotsji, al was zijn hand daar aanzienlijk minder zichtbaar.

Eén A4'tje

Aan de successen die onder zijn leiding in Groot-Brittannië en Brazilië werden behaald, lag welgeteld één A4'tje ten grondslag. Meer papier had Cats bij zijn aantreden in het najaar van 2008 niet nodig om zijn plannen te ontvouwen.

Iets bondiger dan door hem ten tijde van zijn aanstelling werd verwoord, kwam het op het volgende neer: atletiek, wielrennen en zwemmen moesten de nieuwe paralympische speerpunten worden, rolstoeltennissers dienden zich voortaan zelf te bedruipen. Die behoorden toch al tot de wereldtop, zo luidde zijn redenatie.

Cats toonde zich daarmee een visionair. Minder bleek inderdaad meer. Tijdens Peking 2008 eindigden de paralympische zomersporters met 22 medailles nog als nummer 19 van het medailleklassement. De stijgende lijn werd na Cats' aantreden zichtbaar in Londen (39 plakken, tiende plek) en Rio de Janeiro (59 medailles, zevende plaats).

In 2021 werd Tokio 2020 de bekroning van zijn beleid, al had hij op dat moment al afscheid genomen van NOC*NSF en was hij al geruime tijd teruggekeerd in de schoot van de KNZB.

Van de 73 paralympiërs die uitkwamen in elf sporten, gingen er 48 met één of meerdere medailles naar huis. Atletiek (acht medailles), wielrennen (zestien) en zwemmen (zeventien) bleken inderdaad de meest succesvolle onderdelen. De vijfde plek in het medailleklassement zag de Fries als ultieme bekroning van zijn werk.

Sportagenda 2032

In zijn nieuwe functie komt Cats met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid niet weg met één A4'tje om zijn beleid uiteen te zetten. Hij moet smoel gaan geven aan de nieuwe 'Sportagenda 2032', waarin de mondiale top-10-ambitie hand in hand gaat met een nieuw 'denkkader', waarin het gaat om meer deskundige begeleiding van topsporters en een integere en veilige sportcultuur.

Nederland moet volgens de 'Sportagenda 2032' het sportiefste land ter wereld worden, zoals NOC*NSF de eigen ambitie omschrijft. Daarnaast moet (top)sport in de toekomst meer maatschappelijke impact genereren, zo meent de sportkoepel.

Cats krijgt tegelijkertijd te maken met een regeerakkoord van kabinet Rutte IV waaruit weinig ambitie blijkt, de 36 medailles van de recente Zomerspelen in Tokio ten spijt. Er wordt van overheidswege weliswaar 25 miljoen euro extra gestoken in sport en bewegen, het beleid borduurt vooral voort op het bestaande Preventieakkoord.

Hazen

Onder die omstandigheden vult Cats de grote schoenen die Hendriks achterlaat onder zijn directiebureau in Papendal. Marc van den Tweel, algemeen directeur van NOC*NSF, heeft er vertrouwen in. Hij noemde 's lands nieuwe sportbaas bij zijn aanstelling 'een man die weet hoe de hazen lopen binnen het politiek-bestuurlijke speelveld'.

Met de tegenstrijdige belangen die de top-10-ambitie en sociaal-maatschappelijke stromingen behartigen (en de spanningen die dat onvermijdelijk gaat opleveren) is voor de sportkoepel vooral één ding te hopen. Dat Cats inderdaad benaderbaar, empathisch, rustig, strategisch, onderzoekend, verbindend en diplomatiek blijkt te zijn.

En over een tembaar ego beschikt.