Voor Europa broodnodige gaspijpleiding stopt abrupt in Spanje

• Rop Zoutberg

  correspondent Spanje

Europa wil de import van Russisch gas met twee derde verminderen en daarmee is de zoektocht naar alternatieven begonnen. Een land dat geschikt is om iets van het Russische gas te vervangen, is Spanje. Maar de gaspijpleiding vanuit Barcelona naar andere delen van Europa is nooit afgemaakt.

In het Catalaanse plaatsje Hostalric stopt abrupt de pijpleiding die vanuit Barcelona naar de Franse grens loopt. Twee buizen met een doorsnee van 90 centimeter komen er uit de grond. Ze eindigen in het niets, want de verbinding met het Franse gasnet is ondanks mooie plannen nooit gegraven.

Om de buizen staat een hek met prikkeldraad, en het terrein is bewaakt met camera's. Op een bordje staat een telefoonnummer, te bellen bij onraad. Het is een bosgebied en overal fluiten vogels.

Het is lastig voor te stellen dat juist hier een Europese oplossing ligt voor het wegvallen van Russisch gas - want was de pijpleiding voltooid, dan hadden hier miljarden kubieke meters aan gas gestroomd. Richting Frankrijk en Noord-Europa, waar de tekorten aan Russische gasimporten op een of andere manier moeten worden opgevangen.

"Frankrijk haakte een paar jaar geleden af na een onderzoek onder hun eigen Franse energieleveranciers", zegt Joan Pons, die als ingenieur jarenlang voor de grote Catalaanse gasbedrijven werkte. "Ze zeiden niet geïnteresseerd te zijn in de pijpleiding en voldoende te hebben aan de energie die de kerncentrales opwekten. Daarmee was de gasleiding voorbij."

De Fransen wilden alleen nog verder als Brussel de investering deed, vervolgt hij. "Maar ook Europa vond de leiding niet meer zo interessant. De gasleveranties via het Russische Gazprom waren gegarandeerd en betrouwbaar, zo werd er in heel Europa naar gekeken. Maar die gedachte is uiteraard compleet veranderd door de oorlog in Oekraïne."

Lng uit VS of Qatar als oplossing

Al tien jaar geleden begon de aanleg van de MidCat-pijpleiding tussen Spanje en Frankrijk. De gasbuis was een Europese gedachte. Het moest een aanvulling zijn op twee bestaande leidingen in Baskenland en de capaciteit van het net uiteindelijk verdubbelen. Europese landen konden zo vloeibaar gas (ook wel lng) vanuit bijvoorbeeld Amerika of Qatar krijgen en zouden veel minder afhankelijk zijn van een enkele Russische leverancier.

Het project werd nooit afgemaakt, doordat Frankrijk zich in 2019 terugtrok. "De Fransen vonden het project eigenlijk veel te duur. Lokale bewoners in de Franse Pyreneeën waren tegen, en het was slecht voor het milieu", zegt correspondent Frank Renout daarover. "Een ander argument was dat de pijpleiding het Russische gas nu eenmaal niet kon compenseren."

Met de huidige energiecrisis in Europa vraagt iedereen zich af waarom de MidCat-pijpleiding eigenlijk nooit werd voltooid. Europa wil veel meer duurzame energie opwekken en ziet ook een deel van de oplossing in het importeren van liquefied natural gas. Het vervoer van dat gas gaat met tankschepen, die het lng bij extreem lage temperaturen in Europese havens afleveren. Eenmaal in die havens wordt het gas met stikstof bewerkt en kan het via pijpleidingen verder.

Nog jarenlang wachten

Spanje heeft zes fabrieken voor de bewerking, goed voor 20 miljard kubieke meter gas voor de rest van Europa. Als de leidingen er tenminste lagen. Al speelt er ook een oud gegeven mee, denkt ingenieur Joan Pons. "Frankrijk is nooit geïnteresseerd geweest in de economische ontwikkeling van Spanje. Ze zien het land als een concurrent. Dat is in het huidige Europa niet anders dan in het verleden."

Afgelopen week liet Frankrijk weten alsnog bereid te zijn opnieuw naar de MidCat-pijpleiding te kijken. Dat is voor Europa gedeeltelijk goed nieuws. Want zelfs als de Fransen nu gaan graven, dan is de buis op zijn vroegst over vijf jaar klaar.