Italië wil van espresso werelderfgoed maken: 'Meer dan een drankje'
Wie weleens in Italië op vakantie is geweest, heeft er ervaring mee: bestel je een koffie, dan krijg je niet meer dan een piepklein kopje espresso. Het drankje, uitgevonden in het begin van de vorige eeuw, is de nationale trots. "In espresso zitten 800 verschillende smaakstoffen, tegen 400 in een glas wijn", vertelt Raimondo Ricci, eigenaar van het bekende Caffé Sant'Eustachio in Rome. "Sommigen vinden het te bitter, maar Italianen zijn eraan gewend."
Toch wint de espresso ook buiten Italië aan populariteit. Mede daarom willen Italiaanse koffiemakers dat het drankje als Italiaanse uitvinding erkend wordt en hebben ze een aanvraag ingediend bij de VN-organisatie Unesco om de espresso te bestempelen als immaterieel werelderfgoed. Commercieel gewin is daarbij niet aan de orde, zegt Ricci. Volgens hem gaat het om erkenning: "Het woord espresso wordt niet vertaald, dus mensen zouden kunnen vergeten dat het oorspronkelijk uit Italië komt."
Hoe maak je een goede espresso, en waarom is espresso 'meer dan een drankje'? Dat zie je in de video:
Espresso is veel meer dan een drankje, zegt Ricci. "Er zit een ritueel achter. Mensen zeggen: laten we samen koffie drinken, maar dat is een excuus. Het is een moment om iemand uit te nodigen, bij te praten. Het is een pauze, een pitstop om jezelf weer op te laden. Dat is onze traditie."
Die traditie maakt ook deel uit van de aanvraag bij de Unesco. Koffie is "een onmisbaar deel van onze nationaliteit" en de espresso staat ook voor de unieke sociale verbanden die Italië onderscheiden in de wereld, zei minister van Landbouw Gian Marco Centinaio toen hij de aanvraag toelichtte voor de Italiaanse pers.
Onenigheid in de koffiewereld
Hoewel espresso de Italianen dus verenigt, is het te wijten aan verdeeldheid dat de erfgoedaanvraag pas dit jaar naar de Unesco gaat. Een eerdere poging, vorig jaar, liep spaak nadat bleek dat er bij de Unesco twee aanvragen waren binnengekomen: een uit Treviso, in Noord-Italië, en een uit Napels dat zijn eigen espressotraditie had voorgedragen aan de erfgoedcommissie.
"Een oorlogsdaad van het noorden tegen het zuiden", noemde een van de zuidelijke aanvragers dat toen in The Wall Street Journal. De voortrekker van de aanvraag uit het noorden noemde de aanvraag uit Napels dan weer 'onaanvaardbaar'.
Sinds de uitvinding van de espresso zijn lokale tradities ontstaan, legt café-eigenaar Raimondo Ricci uit. "Een van de bekendste tradities is die van Napels. Daar hebben ze een eigen procedure, met eigen gewoontes." Dat dit jaar de strijdbijl in de koffiewereld is begraven, is volgens hem maar goed ook. "Espresso is gewoon Italiaans."
De aanvraag wordt nu nog behandeld door een commissie in Italië, en eind maart doorgestuurd naar de Unesco in Parijs. Als die van espresso erfgoed maakt, is dat erfgoed van alle Italianen. "Natuurlijk is dat terecht," zegt Ricci. "Alle Italianen drinken espresso, van Bolzano tot Sicilië. Sommige regio's drinken hun koffie sterker, anderen wat delicater. Maar het blijft espresso."