'Een ontsnappingsroute': Joodse Russen wijken uit naar Israël
De Russische Natalia Leleka was toevallig op bezoek bij haar dochter in Israël. Toen brak de oorlog in Oekraïne uit en keerde ze niet meer terug naar Moskou. "Ik ben bang om terug te gaan", zegt ze. "Alles waar ik van hield in mijn land is door de oorlog kapotgemaakt. Er is in Rusland niets meer om optimistisch over te zijn, geen vrijheid en geen toekomst."
Nu verblijft ze al meer dan een maand bij haar dochter, schoonzoon en hun twee kinderen in het Israëlische stadje Modi'in. Intussen zijn ook haar echtgenoot, zoon, schoondochter en drie kleinkinderen uit Rusland gearriveerd. De hele familie is van plan een Israëlisch paspoort aan te vragen.
Leleka was al langer een tegenstander van president Poetin en vreest voor de consequenties als ze terugkeert naar Rusland. "Ik heb mijn mening nooit geheimgehouden en dat wordt steeds gevaarlijker."
Ze is niet de enige die Rusland wil verlaten, nu de repressie verder toeneemt en de economie door de internationale sancties verslechtert. En er zijn ook mensen die willen vertrekken om zo een oproep voor het Russische leger te voorkomen. Veel Russen proberen zo snel mogelijk het land uit te komen, zegt de schoonzoon van Leleka, Ilya Kuperman: "Want je weet niet hoe lang er nog vluchten gaan, en of Poetin niet de staat van beleg afkondigt en de grenzen sluit."
Veel Russen benijden me omdat ik naar Israël kan verhuizen.
Voor Russen van Joodse afkomst kan Israël een uitweg zijn. Volgens een Israëlische wet uit 1950 kan iedereen met ten minste één Joodse grootouder staatsburger van Israël worden. Naar schatting ruim een half miljoen Russen komen zo in aanmerking voor een Israëlisch paspoort.
"Voor mij is het een ontsnappingsroute", zegt Natalia Leleka. "Mijn moeder was Joods en dus kan ik de Israëlische nationaliteit krijgen. Veel Russen benijden me omdat ik op die manier naar Israël kan verhuizen. Heel veel mensen zouden maar wat graag die kans hebben."
De afgelopen jaren was Rusland al het belangrijkste herkomstland van immigranten in Israël. Vorig jaar arriveerden 7700 Russen in Israël, ruim een kwart van het totale aantal nieuwkomers. Dit jaar liggen die cijfers een stuk hoger. Minister Shaked van Binnenlandse Zaken zei vorige week "tienduizenden zo niet honderdduizenden immigranten" te verwachten uit Rusland en Oekraïne.
Dat Israël voor Joodse Russen de deur openzet, levert ook complicaties op. Een gevoelige groep vormen Joodse oligarchen uit Rusland, zoals Roman Abramovitsj, die in 2018 de Israëlische nationaliteit kreeg. Israël staat onder druk van de Verenigde Staten om te voorkomen dat zulke zakenmensen in Israël de economische sancties tegen hen kunnen ontwijken.
Tijdelijke woningen in bezet gebied
Maar de meeste vluchtelingen komen op het moment niet uit Rusland, maar uit Oekraïne. Al meer dan 7000 Oekraïense vluchtelingen wisten de afgelopen weken Israël te bereiken. In Oekraïne wonen naar schatting 200.000 mensen die zich vanwege hun Joodse afkomst in Israël mogen vestigen.
Premier Naftali Bennett zei hen "met een open deur en een open hart" te willen ontvangen. De Zionistische Wereldorganisatie heeft al aangekondigd dat er ten minste 1000 tijdelijke woningen gebouwd worden voor de groep, voor een deel in bezet Palestijns gebied.
Critici wijzen erop dat niet-Joodse vluchtelingen nauwelijks welkom zijn in Israël. Ook moesten sommige Oekraïense inreizigers op het vliegveld een borgsom van omgerekend duizenden euro's betalen voor ze Israël mochten betreden. In reactie op de kritiek heeft Israël laten weten de criteria te versoepelen. Alle Oekraïense vluchtelingen met familie in Israël zijn welkom, zei de minister van Binnenlandse Zaken gisteravond.
Natalia rekent er intussen op dat ze haar moederland voorlopig niet terugziet. "Ik ga heel veel dingen missen, ons zomerhuisje aan de Wolga bijvoorbeeld", zegt ze. "Ik hoop ooit weer naar Rusland te kunnen, al is het op vakantie. Maar zo lang Poetin aan de macht is, heeft Rusland geen toekomst. En zelfs als hij ooit van het toneel verdwijnt, zal het lang duren voordat alles weer wordt zoals het was."
