Russische militairen in Charkov: 'Stad is militair en symbolisch belangrijk'

• Jules Jessurun

  redacteur Online

Russische troepen zijn vanochtend de stad Charkov, in het oosten van Oekraïne, binnengetrokken. Volgens de regionale gouverneur ging het om "lichte voertuigen" die ook in het stadscentrum te zien waren.

Hoewel in de stad veel Russischtalige Oekraïners wonen, betekent dat niet dat de inwoners de Russen met open armen ontvangen.

Volgens de Oekraïense autoriteiten is de stad na harde gevechten weer volledig onder hun controle, maar of dat inderdaad het geval is, valt niet vast te stellen.

Industriestad Charkov is de een-na-grootste stad van Oekraïne met ruim 1,4 miljoen inwoners en ligt op zo'n 40 kilometer van de Russische grens. In 2012 was de stad nog speelstad van het Nederlands Elftal tijdens het Europees Kampioenschap en kwamen duizenden Nederlanders naar de stad.

De Oekraïense president Zelensky zei in januari al dat Charkov waarschijnlijk de eerste stad zou zijn die de Russen zouden willen innemen bij een invasie. In 2014 probeerden Russische separatisten al om de stad onder controle te krijgen. Ze namen het stadhuis in en riepen de Charkov Volksrepubliek uit. Het stadhuis werd echter weer heroverd door Oekraïense veiligheidsdiensten. In Donetsk keerden deze diensten zich tegen de regering in Kiev, maar in Charkov bleven zij trouw aan Oekraïne.

Al enige dagen was er beweging rond de stad van Russische troepen. Er werden explosies gehoord en afgelopen nacht werden een gaspijpleiding en een brandstofdepot opgeblazen.

Op deze geverifieerde beelden is te zien hoe Oekraïense troepen een Russische kolonne vernietigen in Charkov:

"Het is een belangrijke stad. Er zitten verbindingswegen en communicatieknooppunten. En als je uiteindelijk vanuit Rusland verder Oekraïne in wil, dan moet je via Charkov", zegt historicus aan de Rijksuniversiteit Groningen en Oekraïnekenner Nicolaas Kraft van Ermel. Maar er is ook een symbolisch belang voor de Russen.

De stad is voor bijna de helft Russischtalig en was in de Sovjettijd hoofdstad van de Oekraïense Sovjetrepubliek. Tijdens de presidentverkiezingen in 2019 werd in meerderheid gestemd op huidige premier Zelensky, maar de kandidaat van de partij van pro-Russische politicus Viktor Medvedtsjoek deed het daar beter dan elders in het land en eindigde hier als tweede. Medvedtsjoek is een goede vriend van Vladimir Poetin.

'Stad is niet pro-Russisch'

Dat er veel mensen in de stad wonen die Russisch spreken, betekent volgens Kraft van Ermel niet dat een groot deel van de bevolking achter de Russische inval staat of pro-Russisch zou zijn. "Onze westerse blik om naar dat land te kijken is: je hebt twee soorten inwoners: Oekraïners die Oekraïens spreken en mensen die Russisch spreken met een pro-Russische inslag. Maar tussen die twee polen zitten heel veel grijstinten." In de stad wonen ook veel Russisch sprekenden die Oekraïens gezind zijn, denkt hij.

Daarom zal het volgens hem ook niet eenvoudig worden voor de Russen om de stad in te nemen. "Het wordt in ieder geval lastig om de stad voor langere tijd te bezetten. De bevolking zou strijdlustiger kunnen zijn dan ze in het Kremlin denken."

Mocht Oekraïne wel echt de controle over de stad verliezen, dan zou dat naast een strategische en economische overwinning voor Rusland ook een symbolische overwinning zijn, denkt Kraft van Ermel. "Het is een stad die symbool staat voor de Russischtalige bevolking in het land. En het zou ook uiterst pijnlijk zijn voor de regering. Vergelijk het met als in een oorlog met onze zuiderburen Eindhoven opeens in handen zou komen van de Belgen."