Meer bosbranden? Daar is de wereld niet goed op voorbereid

Zelfs op de Noordpool neemt de kans op bosbranden toe als gevolg van de klimaatverandering. Aan het eind van deze eeuw zal het aantal natuurbranden wereldwijd met 50 procent zijn gestegen. Deskundigen waarschuwen dat regeringen daarop niet zijn voorbereid.

De aanpak moet radicaal anders, staat in een rapport van UNEP - het VN Klimaatprogramma - en de non-profitorganisatie GRID-Arendal, met de titel Spreading like Wildfire: The Rising Threat of Extraordinary Landscape Fires.

Door klimaatverandering, met stijgende temperaturen, en het veranderende gebruik van grond neemt het aantal natuurbranden toe, oplopend van 14 procent in 2030 en 30 procent in 2050 tot 50 procent tegen het eind van de eeuw, hebben de twee organisaties berekend.

Van bestrijding naar preventie

Ze pleiten voor een drastisch andere besteding van het geld dat regeringen beschikbaar stellen voor de aanpak van natuurbranden. De focus moet veel meer liggen op het voorkomen van en voorbereid zijn op branden.

Nu gaat de aandacht vooral uit naar de bestrijding. De helft van het geld zou moeten gaan naar planning, preventie en voorbereiding, een derde naar bestrijding en een vijfde moet worden besteed aan wederopbouw. Nu beslaat de bestrijding van het vuur meestal meer dan de helft van de kosten en wordt er nauwelijks geld uitgetrokken voor planning.

Natuurbranden ontstaan niet alleen door klimaatverandering, ze dragen er ook aan bij. Er komen grote hoeveelheden broeikasgassen vrij bij grote natuurbranden, zoals die in Australië en Noord- en Zuid-Amerika. De kans op nieuwe branden, ook op plekken waar voorheen nauwelijks natuurbranden waren, neemt toe door het verlies van ecosystemen door menselijk ingrijpen.

Luciferhoutjes

De klimaatverandering leidt tot meer droogte, waardoor kwetsbare en koolstofrijke ecosystemen als veengebieden en regenwouden verloren gaan. "Opwarming van de aarde maakt landschappen zo droog als luciferhoutjes, terwijl de wind die de vlammen aanwakkert steeds sterker, warmer en droger wordt", staat in het rapport. Daardoor wordt het nog moeilijker temperatuurstijging te voorkomen.

NOS op 3 sprak in 2020 met experts over de risico's van grote natuurbranden en ging mee met een specialistisch team:

De slachtoffers zijn meestal de armere landen. Dat houdt niet op als het vuur gedoofd is. Natuurbranden gaan ten koste van de gezondheid van mensen, de economische situatie en watervoorraden van gemeenschappen. Er ontstaat bodemvervuiling en er blijft veel giftig afval achter. Daarnaast dragen extreme bosbranden bij aan het uitsterven van zeldzame diersoorten en planten.

Kennis delen

Er is een groot gebrek aan kennis over het voorkomen van bosbranden. UNEP en GRID-Arendal roepen regeringen op het belang van biodiversiteit en ecosystemen te onderkennen en te werken aan het herstel ervan. Dat kan bijvoorbeeld door er meer aandacht voor te hebben bij de wederopbouw van gebieden na een grote natuurbrand. Daarbij moeten regenwouden en veengebieden worden hersteld en moeten ook dieren die door de brand zijn verdwenen, bijvoorbeeld bevers, worden teruggebracht.

"We moeten het risico op natuurbranden tot een minimum beperken", zegt Inger Andersen, de topvrouw van UNEP. "Daarom moeten we er beter op voorbereid zijn." Monitoring en data-analyse moet worden gecombineerd met de kennis die inheemse volkeren van een gebied hebben, de kijk van vrouwen op risicomanagement, met betere internationale uitwisseling van kennis en meer samenwerking, naast een grotere bereidheid om de klimaatverandering aan te pakken.