Hoe Litouwse elfen het samen met Oekraïne opnemen tegen Russische trollen
Net als Nederland heeft ook Litouwen digitale hulp aangeboden aan Oekraïne in de strijd tegen Rusland. Algemeen wordt aangenomen dat een eventuele militaire aanval ook gepaard zal gaan met een cyberaanval. Maar die digitale oorlog woedt al lang, zeggen velen in Litouwen.
"Wij zien al maanden dat de digitale aanvallen in intensiteit toenemen", zegt de Litouwse staatssecretaris van Defensie Abukevicius. "Het gaat dan om aanvallen op diensten en servers van de overheid, maar ook om gerichte campagnes om nepnieuws te verspreiden."
De staatssecretaris maakt geen onderscheid tussen die verschillende vormen. "Al die aanvallen zijn gericht op het destabiliseren van een ander land." Om die reden heeft Litouwen de coördinatie van alles wat met cyberveiligheid te maken heeft ondergebracht bij het ministerie van Defensie.
Elfen versus trollen
In Litouwen hebben sinds de Russische invasie van de Krim in 2014 ook burgers de digitale wapens opgepakt. Elfen noemen ze zich, strijdend tegen Russische trollen. Een van die elfen, noemt zichzelf Baltus. "Zoals de Baltische staten. Mijn echte naam wil ik vanwege mijn eigen veiligheid geheimhouden." Hij zegt dat de digitale oorlog in volle hevigheid woedt. "Rusland wordt ook steeds slimmer. Hacks zijn vaak gericht op het stelen van informatie of accountgegevens. Dat wordt dan weer gebruikt om gericht desinformatie te verspreiden."
Volgens Baltus zijn landen als Oekraïne en de Baltische staten bij uitstek geschikt om Rusland digitaal te bestrijden. "We zijn vijftig jaar bezet geweest", zegt hij doelend op de periode waarin Litouwen deel uitmaakte van de Sovjet-Unie. "We weten dus hoe ze denken."
Hij waarschuwt dat westerse landen nepnieuws te vaak zien als niet meer dan hinderlijk en alleen ouderwetse digitale veiligheid serieus nemen. "Het zaaien van twijfel en onzekerheid door het gericht verspreiden van verkeerde informatie is net zo gevaarlijk. En het wordt als wapen net zo doelgericht ingezet."
Vermeende verkrachting
"Poetin kan niet met tanks en militairen hier binnenvallen om de NAVO-aanwezigheid hier te bestrijden", is ook de analyse van Nerijus Maliukevicius, onderzoeker aan de universiteit van Vilnius. "En dus doet hij het digitaal." De voorbeelden van nepnieuws en intimidatie volgen: "Een vermeende raketbasis van de NAVO hier. Een vermeende verkrachting van een meisje door Duitse militairen. De familie van Nederlandse piloten die rechtstreeks benaderd wordt met vragen over hun werk hier. Doelgerichte campagnes om te ontwrichten."
Nederlanders zijn erg goed in het testen en scannen van de veiligheid van digitale netwerken.
Zowel de onderzoeker als elf Baltus maakt zich zorgen dat nepnieuws-aanvallen in het Westen niet altijd serieus worden genomen. Ze maken wel een uitzondering voor Nederland. De manier waarop Nederlandse inlichtingendiensten aanvallen wisten te herleiden tot het Kremlin maakt hier nog steeds indruk. Lees dat verhaal hier.
"Nederlanders zijn erg goed in het testen en scannen van de veiligheid van digitale netwerken", zegt staatssecretaris Abukevicius. Samenwerking bij de digitale verdediging van Oekraïne ligt dus voor de hand. Nederland en Litouwen werken ook op cybergebied al op verschillende manieren samen binnen de Europese Unie en binnen de NAVO. Een deel van de EU-hardware staat in Litouwen. En volgens een van de beheerders van die hardware wordt daar ook door Oekraïners nu al mee getraind.
