Veel maatregelen verdwijnen, maar voor hoelang?

Is het einde van de pandemie in zicht? Bijna twee jaar nadat de eerste coronabesmetting in Nederland werd gemeld, opent de samenleving grotendeels en gaat een flink deel van de maatregelen (voorlopig) de prullenbak in.

"Mijn dag kan niet meer stuk" en "voel me eindelijk vrij!" zijn enkele reacties op sociale media bij het nieuws over de versoepelingen. Ook minister Kuipers van Volksgezondheid doet een duit in het zakje; het is denkbaar dat alle coronaregels nog dit jaar verdwijnen, zei hij gisteren.

Opluchting en optimisme alom; maar hoelang gaat het duren?

Niet alle reacties op sociale media zijn positief: "We kunnen weer paar maanden normaal leven. Einde van het jaar moeten we weer mondkapjes op. (...) We snappen na twee jaar wel hoe het werkt toch?"

Voor de korte termijn zijn er zeker goede redenen om optimistisch te zijn, denkt hoogleraar moleculaire virologie bij het LUMC Eric Snijder. "We zijn tenslotte lang genoeg chagrijnig geweest. Maar het moet niet doorschieten in 'dit komt nooit meer terug'."

'Virussen zijn nooit uitgeëvolueerd'

De situatie is een stuk beter dan vorig jaar. Een groot deel van de bevolking is gevaccineerd en geboosterd en de omikronvariant heeft ons vooruit geholpen. "We zijn als bevolking straks een tijdje maximaal immuun; bijna iedereen die niet gevaccineerd is, loopt het virus nu op", zegt Snijder.

De viroloog ziet de zomer positief tegemoet. Maar, benadrukt hij, dat omikron nu toevallig de goede eigenschappen heeft, is geen garantie dat er geen varianten met minder fijne eigenschappen kunnen opduiken.

Viroloog Menno de Jong (Amsterdam UMC) zegt ook dat we opgelucht kunnen zijn zolang er geen nieuwe varianten komen, die zich heel anders gedragen. Want nieuwe varianten komen er sowieso, zeggen beide virologen. Snijder: "Virussen zijn nu eenmaal nooit uitgeëvolueerd." De vraag is alleen nog hoe die varianten eruit gaan zien.

De Jong zegt dat een nieuwe variant "een flink voordeel" zou moeten hebben ten opzichte van omikron. "Dus hij moet beter onder de afweer uitkomen, door vaccinatie of infectie, en minstens even besmettelijk zijn."

De hoop en verwachting is dat het virus uiteindelijk een snotneusvirus wordt, zegt De Jong. Dus een virus dat erg besmettelijk is, maar waar je niet heel ziek van wordt.

Maar voorlopig is de wereldwijde surveillance op nieuwe varianten van belang om zicht te houden op het virus, benadrukt Snijder. "We moeten heel waakzaam blijven voor nieuwe ontwikkelingen."

Bovendien is de maximale immuniteit, zoals Snijder zei, niet onbeperkt houdbaar. "Die immuniteit zakt ook weer in, en het draagvlak voor nog een booster neemt af. Dus er kunnen probleem ontstaan als mensen minder immuun worden, en daarmee een kans lopen om het virus weer op te lopen."

Wintergriep?

De lange termijn, een nieuwe golf en een nieuwe variant; het is voorlopig nog koffiedikkijken, zegt De Jong. Maar hoe dan ook, het grootste deel van de maatregelen wordt nu versoepeld. Over het algemeen een begrijpelijke keuze, vinden beide virologen.

Snijder: "Qua risico-inschatting en impact lijkt omikron inmiddels wel op de gewone wintergriep. En voor die wintergriep nemen we ook geen uitgebreide maatregelen."