'Reageer vooral niet krampachtig als je kind vraagt wat een dickpic is'

Wat doe je als je 8-jarige zoon of dochter vraagt wat een dickpic is? Met de schandalen over seksueel wangedrag van de laatste weken kunnen ouders volgens pedagogen maar beter voorbereid zijn op zo'n gesprek, want zoiets blijft een lastig onderwerp voor vaders en moeders.

Grensoverschrijdend gedrag is zelfs het moeilijkste thema binnen de seksuele opvoeding, concludeerden onderzoekers van Movisie en de Universiteit Utrecht vorige maand. De ruim 300 ondervraagde ouders gaven aan dat ze het meest behoefte hebben aan betere communicatievaardigheden en toegankelijke info over het onderwerp via internet.

Zonder schaamte

"Alles begint met gewoon kunnen praten over seksuele ontwikkeling", zegt ontwikkelingspsycholoog Marielle Balledux van het Nederlands Jeugdinstituut. Ouders moeten hun kind volgens haar van jongs af aan het signaal afgeven dat ze zonder schaamte alles kunnen vragen, ook over dit thema. Zo wordt het onderwerp normaal en krijgt het kind vertrouwen om het te bespreken.

Experts raden niet aan om met jonge kinderen een gesprek over dickpics te beginnen. Maar als ze ernaar vragen, bijvoorbeeld omdat ze er iets over hebben gehoord, geeft Balledux als tip om goed te letten op de aanvullende signalen die het kind afgeeft. Is het een open vraag op neutrale toon, of kijkt je zoon of dochter er zenuwachtig bij of geschrokken?

"Als ouder doet zo'n vraag misschien ook iets met jou, maar blijf altijd rustig. Als je bijvoorbeeld schrikt of boos wordt draag je die gevoelens meteen over op het kind", zegt Balledux.

'Gewoon een foto van een piemel'

Pedagoog Abdellah Mehraz benadrukt dat ouders "er absoluut niet krampachtig over moet doen. Als een 6-jarige vraagt wat zoiets is, dan zou ik gewoon zeggen dat het een foto is van de piemel van een man." Vervolgens kan je simpel proberen uit te leggen waarom iemand zoiets doet.

Mehraz heeft met zijn 10-jarige zoon ook het seksuele wangedrag bij tv-programma The Voice of Holland besproken. Hij stelde hem open vragen, zoals: wat vind je ervan en hoe zou het zijn voor de slachtoffers? Kinderen moeten volgens hem vanaf jonge leeftijd leren wat grenzen zijn en hoe je je kan verplaatsen in de situatie van anderen.

Seksualiteit taboe

De pedagoog is oprichter van Trias Pedagogica, een organisatie die met name ouders met een migratieachtergrond helpt met opvoedingsvraagstukken. "We merken dat seksualiteit voor veel van deze ouders, en vooral vaders, moeilijk bespreekbaar is."

De ouders zijn opgegroeid met het uitgangspunt dat seksualiteit taboe is. "Heel veel vaders denken: pubers gaan ermee experimenteren als ik erover praat. Maar uit onderzoek blijkt juist het tegenovergestelde. Zodra je de ouders hiervan kan overtuigen, gaan ze wel het gesprek aan", zegt Mehraz.

Maar dat kan nog lastig worden als ouders hun kinderen pas aanspreken over seksualiteit als die in de pubertijd zitten. Pubers willen er sowieso al minder snel met hun vader of moeder over praten, legt Elsbeth Reitzema van expertisecentrum Rutgers uit. "Zeker niet als hun ouders dat nooit eerder hebben gedaan."

Alle recente berichten over grensoverschrijdend gedrag, van The Voice tot en met oud-voetballer Marc Overmars, kunnen volgens Reitzema een goede aanleiding zijn om het gesprek aan te knopen met pubers. Geef dan mee dat de schuld van seksueel wangedrag volledig bij de dader ligt, zegt Reitzema.

"Welke leeftijd je kind ook heeft: voorkom victim blaming. Benadruk dat de verantwoordelijkheid altijd ligt bij diegene die een grens is overgegaan en nooit bij diegene die het overkomt."

Als de vader of moeder het lastig vindt zulke zaken te bespreken, dan is het volgens haar goed als zij zich voorbereiden. Bijvoorbeeld door de websites van Opvoeden.nl, het Centrum Seksueel Geweld of van de plaatselijke GGD te raadplegen.

Reitzema: "Wees er open over als je dingen niet weet of als het voor jou ongemakkelijk is. Dan geef je de boodschap mee dat het oké is om erover te praten, maar dat het nou eenmaal soms lastig is."