Stilliggen reactor Petten treft mogelijk honderden kankerpatiënten
De nucleaire reactor in Petten is uitgeschakeld vanwege een lekkage. De reactor was vorige maand vier dagen stilgelegd voor klein onderhoud, maar is op 21 januari niet meer opgestart nadat de lekkage in een kelder was ontdekt.
In Petten worden medische isotopen gemaakt, die vooral worden gebruikt voor de diagnose en behandeling van kanker. De Nederlandse Vereniging voor Nucleaire Geneeskunde (NVNG) vreest dat het stilliggen van de reactor honderden kankerpatiënten kan gaan treffen.
"Er zijn nu al meldingen in meerdere ziekenhuizen in het land dat een aantal scans niet kan plaatsvinden", zegt Andor Glaudemans van het UMCG in Groningen en voorzitter van de NVNG. "Maar hoe langer het duurt, hoe groter het probleem." Hij vreest dat het zeker zes tot acht weken gaat duren voor de situatie weer normaal is. "We zijn nu bij alle ziekenhuizen aan het inventariseren welke effecten het heeft."
In het Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam zijn volgens het hoofd van de afdeling nucleaire geneeskunde, Marcel Stokkel, nu nog geen problemen. Maar volgens hem gaan die problemen de komende weken wel ontstaan. "Dit gaat consequenties hebben voor alle behandelingen die we doen. In de komende weken zullen we waarschijnlijk tientallen patiënten moeten afbellen."
Vijftig procent wereldwijd
De oude reactor in Petten kampt geregeld met mankementen. "Wat deze situatie anders maakt, is dat nu ook andere reactoren in de wereld het gat niet kunnen opvullen", zegt Cora van Blankendaal van het nucleaire instituut NRG, exploitant van de reactor in Petten. "Wij zouden deze maand vijftig procent van de wereldvraag bedienen."
Er zijn wereldwijd zes reactoren die medische isotopen maken: in België, Nederland, Polen, Zuid-Afrika, Australië, en Tsjechië. "Maar de bulk komt uit Nederland en België. De reactor in België ligt op dit moment ook stil, vanwege gepland onderhoud. Dus dit is een ongelukkige samenloop van omstandigheden", aldus Blankendaal. Wat de lekkage precies heeft veroorzaakt, wordt nog onderzocht. Wel is duidelijk dat het probleem gezocht moet worden in het koelsysteem.
Vooral in 2008 en 2010 leidde het geregeld stilliggen van de reactor ook tot problemen. Sinds die tijd wordt het onderhoud van de reactoren wereldwijd beter op elkaar afgestemd, in het zogeheten Emergency Response Systeem. België kan nu volgens de woordvoerder een paar dagen eerder opstarten, en Polen kan de capaciteit wat verhogen, maar niet alles kan worden opgevangen.
Pijnbestrijding
Het Antoni van Leeuwenhoek vreest dat het weken gaat duren voordat de situatie weer normaal is. "En kanker staat niet stil", zegt Stokkel. Bij prostaatkanker weten we dat elke week telt. Soms gaat het ook om het bestrijden van symptomen. Bij mensen met pijnlijke uitzaaiingen in het bot, kan de pijn straks minder goed worden onderdrukt, en het kan op termijn ook tot een slechtere prognose leiden bij sommige kankersoorten."
Glaudemans wijst erop dat de isotopen niet alleen bij kanker worden ingezet, maar ook bij bijvoorbeeld hart- en vaatziekten en bij de bestrijding van infecties. "We hebben begrepen dat die zes tot acht weken de minimale termijn is, voordat de aanvoer van isotopen weer op orde is. Dus we hopen heel erg dat het bij deze zes tot acht weken blijft. Misschien lukt het ook om in het buitenland meer te doen, dus over een week of twee weten we beter hoe groot het probleem daadwerkelijk is."