Onderzoekers Anne Frank gebruikten namen deskundigen zonder toestemming

Zonder hun medeweten zijn namen van deskundigen genoemd in de subsidieaanvraag en het dankwoord bij het omstreden onderzoek naar het verraad van Anne Frank. Dat meldt Trouw. Het onderzoek verscheen vorige maand in boekvorm.

De projectleiding voerde prominente deskundigen op bij de subsidieaanvraag van 100.000 euro bij de gemeente Amsterdam, terwijl deze geen lid waren van het onderzoeksteam.

Onmiddellijk nadat vorige week de conclusies in het boek wereldkundig waren gemaakt, kwam er van veel kanten kritiek op het onderzoek. Er was bewondering voor de grote hoeveelheid informatie die het team met moderne methoden boven water had gekregen, maar de conclusie dat de notaris Van den Bergh de bewoners van het Achterhuis verraadde was te veel gestoeld op aannames, vonden kenners.

Uitgeverij Ambo Anthos bood maandag excuses aan voor het boek dat na het onderzoek verscheen. De uitgeverij had naar eigen zeggen een "kritischer" houding moeten aannemen.

'Namedropping'

In de subsidieaanvraag stond dat voormalig FBI-agent Vince Pankoke onderzoek doet met "een select gezelschap van politieonderzoekers en vooraanstaande historici". Dan volgt volgens Trouw een opsomming van Amerikaanse onderzoekers, onderzoekers die voor het project werken en Nederlandse historici die hun sporen hebben verdiend op het gebied van onderzoek naar de Duitse bezetting.

Maar meerdere historici en onderzoekers zeggen tegen de krant dat hun voor publicatie nooit gevraagd is om als zodanig genoemd te worden. NIOD-archivaris Hubert Berkhout reageert: "Ik zie het vooral als namedropping, want ik was beslist geen teamlid."

Veel deskundigen die betrokken zijn bij het onderzoek blijken vooral in de oriënterende fase, in 2017, gesproken te zijn door het team. Om verdere adviezen of een oordeel over de bevindingen is hen niet meer gevraagd.

In het dankwoord schrijven de auteurs dat ze er niet van uit mogen gaan dat geraadpleegde deskundigen zich achter de uitkomsten scharen. Bij navraag van Trouw blijken sommigen van hen juist medewerking geweigerd te hebben, terwijl ze wel worden genoemd. Tegenover Trouw wil projectleider Pieter van Twisk niet ingaan op de kwestie.

'Gemeente niet inhoudelijk betrokken'

De gemeente Amsterdam zegt "een eenmalige bijdrage van 100.000 euro geleverd te hebben aan de onderzoekers voor hun onderzoek in de bronnen van onder andere het Stadsarchief". De data die het onderzoek opleverde, worden beschikbaar voor vervolgonderzoek.

Verder heeft de gemeente "geen inhoudelijke bemoeienis gehad met het onderzoek, de methodiek van het onderzoek, dan wel de uitkomst van het onderzoek, zoals we dat nooit doen bij onafhankelijk onderzoek. Er wordt momenteel gewerkt aan een raadsbrief", staat in de verklaring. Op vragen over de subsidieaanvraag gaat een woordvoerder niet in.

'Haal boek uit de handel'

Verschillende Joodse organisaties roepen nu op om het boek helemaal uit de schappen te halen. Voorzitter Ronny Naftaniel van het Centraal Joods Overleg (CJO) noemt het boek "broddelwerk". "Een smoking gun ontbreekt hier volkomen", stelt hij. Volgens Naftaniël is de theorie over het verraad door de notaris "buitengewoon speculatief", zegt hij tegen Het Parool.

Ook het Europees Joods Congres (EJC), een verzameling van 42 Europese Joodse organisaties, roept de uitgever op om het boek niet meer in andere landen uit te geven. "Een potentieel explosieve bewering moet buiten alle twijfel worden onderbouwd en door critici worden beoordeeld voor publicatie. Dat is echter niet gebeurd", stelt voorzitter Moshe Kantor van het EJC.

NOS op 3 maakte na de publicatie van het boek deze explainer over de nieuwe theorie