Britten willen Nederlands pronkstilleven niet laten gaan
Groot-Brittannië weigert voorlopig een exportvergunning af te geven voor een recent teruggevonden topstuk van de Nederlandse schilder Jan Davidsz. de Heem. Het is volgens kunstkenners te mooi om voor het land verloren te laten gaan.
Het tijdelijke exportverbod geeft Britse instellingen drie maanden de tijd om interesse in het schilderij te tonen. Als zich voor april een mogelijke koper aandient, krijgt die nog eens een half jaar om fondsen te werven. Richtprijs is ruim 7 miljoen euro.
Inzet is een monumentaal pronkstilleven van een banket, dat De Heem tussen 1640 en 1643 in Antwerpen vervaardigde. Daar werd de geboren Utrechter (1606-1684) geïnspireerd door de Vlaamse barok die er onder Rubens floreerde.
Dit stilleven combineert grandeur met voortreffelijk weergegeven details.
"Hij verbond de twee stilleventradities uit de noordelijke en zuidelijke Nederlanden", schreef veilinghuis Christie's toen het werk in december 2020 onder de hamer kwam. "Hij kreeg een licht palet en werd flamboyanter, maar trouw aan zijn Nederlandse afkomst bleef hij nauwgezet werken met verfijnde details."
"Dit schitterende stilleven combineert de grandeur van zijn schaal met voortreffelijk weergegeven details die uitnodigen tot gedetailleerde bestudering", beaamt kunstkenner Christopher Baker, lid van de commissie die de exportvergunning weigerde. "Handgemaakte en natuurlijke pracht, zoals Chinees porselein en exotisch fruit, verbeelden grote rijkdom, maar verwijzen ook naar de vluchtigheid van die geneugten."
Nederland Unlocked maakte deze video over de symboliek van het werk:
Van de vier andere werken die De Heem op deze grootte maakte, hangt er een in het Louvre en werd een ander in 1988 verkocht voor 6,6 miljoen dollar. Dit vierde werk dook pas enkele jaren geleden op, na 200 jaar in een Britse privécollectie. Toen het in december als topstuk door Christie's werd geveild, werd het afgehamerd op bijna 7 miljoen euro.
Groot-Brittannië kan een exportvergunning weigeren voor erfgoed dat nauw verbonden is met de Britse geschiedenis, kunstwerken met een grote esthetische waarde of objecten die van belang zijn voor wetenschappelijk onderzoek.
Om deze redenen werden de afgelopen jaren van de ruim 10.000 aanvragen er iets minder dan twintig geweigerd. Onder meer Dali's kreefttelefoon, een dolk van Lawrence of Arabia en een originele vaas van Wedgewood vonden zo alsnog een Britse koper.