Inspectie: ongewenst seksueel gedrag in zorg preventiever aanpakken
Zorginstellingen moeten seksueel grensoverschrijdend gedrag in een eerder stadium aanpakken. Niet pas nadat er een incident is geweest, maar preventief. Daarnaast moet het personeel meer voorlichting krijgen, schrijft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in het rapport Toezicht op een veilige zorgrelatie.
Jaarlijks krijgt de inspectie ongeveer 140 meldingen over seksueel grensoverschrijdend gedrag door zorgverleners. "We denken dat het een behoorlijke ondermelding is", zegt plaatsvervangend hoofdinspecteur Erwin Pietersma.
Dat is voorstelbaar als je bedenkt dat de inspectie gaat over alle zorginstellingen, van ziekenhuizen, jeugdhulp, GGZ-aanbieders, ouderenzorg, tandartsen tot de zorg in penitentiaire inrichten. De meldingen lopen uiteen van seksueel getinte opmerkingen en berichten tot onnodige ontkleding, aanranding en verkrachting.
Pietersma: "Cliënten moeten weten dat ze veilig zijn in de relatie met de zorgverlener. Er zijn situaties dat het van positief, constructief en professioneel afglijdt naar een relatie die niet passend is, die over de persoonlijke grens gaat van een patiënt, of dat het de grenzen overschrijdt van wat je kan verwachten van een professional."
Onderdeel van het leven
De norm is streng, benadrukt Pietersma: elke vorm van seksueel overschrijdend gedrag is beschadigend en daarom niet toelaatbaar. Maar volgens de inspecteur kan zo'n strenge norm ertoe leiden dat zorgverleners het bijvoorbeeld niet melden als ze verliefd zijn op een cliënt.
Vooral bij langdurige zorg in een instelling zou seksualiteit op een vertrouwde en gezonde manier bespreekbaar moeten zijn, benadrukt hij. Het is immers onderdeel van het leven, en daarom ook onderdeel van goede zorg. Dat kan lastig zijn, maar dat is volgens de inspectie wel belangrijk om schade door ongepast gedrag te voorkomen.
De inspectie zal het toezicht verbreden en streeft er dus naar niet meer alleen te reageren op meldingen, maar een meer anticiperende methode te ontwikkelen.
De leidinggevenden en zorgverleners moeten met elkaar praten en reflecteren over seksualiteit. Wat doe je als iemand een vermoeden heeft van seksueel grensoverschrijdend gedrag? Worden de juiste stappen genomen na een melding? Kan een hand op een schouder wel of niet? "Er is al veel kennis over dit onderwerp bij instellingen", zegt Pietersma. "Maar er moet meer onderling over gesproken worden."