'Veel orthodoxe joden stoppen seksuele misbruikzaken niet meer in doofpot'

• Robert Chesal

  redacteur Buitenland

De orthodox-joodse gemeenschap in Israël is in tweeën gesplitst over onthullingen over verkrachting en seksueel misbruik door de rabbijn Chaim Walder, een schrijver van populaire kinderboeken. Hij pleegde begin deze week zelfmoord, zes weken nadat een krant over de aantijgingen tegen hem had gepubliceerd.

Terwijl veel orthodoxe joden zich angstvallig stilhouden en hooggeplaatste rabbijnen de zaak proberen te sussen, gebeurt er ook iets anders. Mensen binnen de gemeenschap komen in opstand tegen de doofpotcultuur. Het gezag van de hoogste rabbijnen in het land staat onder druk.

De zaak kwam in november in de publiciteit toen de krant Haaretz berichtte over beschuldigingen door meerdere vrouwen. Twee van hen zeiden door Walder te zijn verkracht toen ze respectievelijk 12 en 15 jaar oud waren. Een derde slachtoffer zei dat ze op 20-jarige leeftijd tijdens therapiesessies door hem is verkracht.

Medio vorige maand werd Walder opgeroepen om voor een joodse rechtbank te verschijnen. Inmiddels hadden al meer dan twintig vrouwen zich gemeld met beschuldigingen tegen hem. Joodse rechtbanken behandelen normaliter religieuze geschillen, en hebben geen juridische macht in de Israëlische rechtsstaat. De auteur weigerde om zich te komen verdedigen.

De joodse rechtbank veroordeelde Walder voor het misbruiken van een groot aantal vrouwen, meisjes en jongens, die hulp bij hem hadden gezocht in zijn rol als geestelijke verzorger. Volgens de rechtbank gebeurde dit over een periode van meer dan 25 jaar.

Het misbruik vond plaats op zijn kantoor, in zijn boekhandel en op een zomerkamp dat hij runde. Sommige verklaringen over hem waren al decennia oud. Op een bandopname hoorden de rechters hoe Walder een van zijn slachtoffers tot zwijgen probeerde te dwingen: "Als deze affaire naar buiten wordt gebracht, schiet ik mezelf dood."

Boeken verboden

Als onderdeel van het vonnis deed de rechtbank alle boeken van Walder in de ban. Het lezen daarvan is voortaan verboden. Andere rabbijnen riepen ertoe op dat Walders boeken niet meer verkocht moeten worden. Zijn uitgever gaf hier gehoor aan. Zijn column in een orthodox-joodse krant en het radioprogramma dat hij presenteerde werden stopgezet.

Op webwinkel Amazon staan Walders boeken nog wel te koop:

Op 26 december berichtte Haaretz dat Walder werd gezocht door de Israëlische politie. De volgende dag werd zijn lichaam gevonden naast het graf van zijn zoon, die in 2019 aan kanker overleed. Hij had zelfmoord gepleegd.

"Ik was verbaasd over de stelligheid waarmee die rechtbank de dader veroordeelde", reageert de Nederlandse opperrabbijn Binyomin Jacobs. "Dat kan alleen betekenen dat er volgens de rechters geen twijfel kon bestaan over de waarheid van de beschuldigingen."

Orthodoxe joden in de Verenigde Staten roepen op de boeken van Walder weg te gooien. Ze verzamelen zich online met de hashtag #WeStandWithSurvivors:

Jacobs kende Walder niet, maar volgt de zaak via de Israëlische media op de voet. "Dit laat zien dat de orthodox-joodse gemeenschap niet bezig is om zaken in de doofpot te stoppen. Er is niemand die ik ken die zegt: we moeten hierover zwijgen. No way. Wij zeggen: als er een serieuze klacht is, ga aangifte doen."

Maar Jacobs' overtuiging lijkt onder zijn geloofsbroeders in Israël minder sterk. Verschillende invloedrijke rabbijnen daar proberen om Walder postuum van alle blaam te zuiveren. Ze beschuldigen de slachtoffers en de pers van liegen en stellen dat Walder eigenlijk het slachtoffer is.

Opperrabbijn Lau, de hoogste rabbijn in het land, rouwde om de dood van de schrijver zonder kritiek op zijn wandaden te uiten of steun uit te spreken voor de slachtoffers. Dat kwam Lau op veel kritiek te staan.

Volgens Haaretz zal er de komende jaren steeds meer openheid komen, omdat de rabbijnen geen monopolie meer hebben op informatie. "Een hele generatie jonge orthodox-joodse mannen en vrouwen is online actief, ondanks de verboden die de rabbijnen hebben uitgesproken tegen internet en smartphones. (...) De poging om Walder postuum in ere te herstellen en zijn slachtoffers te negeren is nu al mislukt, en daarmee bevorderen de rabbijnen het afbrokkelen van hun eigen gezag", zo schrijft de krant.