Door bonusfraudeurs is 'zorgpersoneel dubbel gedupeerd'

Triest, verwerpelijk en schandalig: de reacties op het nieuws dat bedrijven op uiteenlopende manieren hebben gefraudeerd met de zorgbonus zijn niet mals. RTL Nieuws stelt na eigen onderzoek dat bij minstens tientallen bedrijven zeker of vermoedelijk fraude is gepleegd, en dat het waarschijnlijk het topje van de ijsberg is.

"Deze fraude is over de ruggen van het zorgpersoneel gepleegd", zegt de belangenvereniging voor zorgpersoneel NU'91. Een woordvoerder legt een verband met het feit dat de bonus voor zorgpersoneel dit jaar een stuk lager is dan in 2020. Nu is die bonus bijna 385 euro, tegenover 1000 euro vorig jaar.

'Dubbel gedupeerd'

Doordat vorig jaar fors meer aanvragen binnenkwamen dan verwacht, was het kabinet toen 800 miljoen euro extra kwijt aan de regeling. "Je kunt dus zeggen dat verpleegkundigen dubbel de dupe zijn geworden, nu je hoort dat er zo veel met die bonus is gefraudeerd", stelt NU'91.

Maar is er inderdaad volop gefraudeerd met de financiële tegemoetkoming voor zorgmedewerkers? Zoiets valt pas met zekerheid te zeggen na strafrechtelijk onderzoek. Het ministerie van Volksgezondheid laat weten dat er vier zorgaanbieders wegens fraude met de bonus zijn veroordeeld.

RTL Nieuws onderzocht de jaarverslagen van 300 bedrijven en vond tientallen gevallen waarin er meer aanvragen voor de bonus waren dan dat er op papier personeel was. Het is dus aannemelijk dat het vaker gebeurt dan de overheid achterhaalt.

'Geen groot deel van budget'

"Stel dat het RTL-onderzoek representatief is en er ongeveer dertig bedrijven daadwerkelijk fraude hebben gepleegd, dan zou het gaan om zo'n 10 procent", rekent gezondheidseconoom Xander Koolman voor. "Dat is best veel, maar verhoudingsgewijs zal het dan niet gaan om een groot deel van het totale budget."

Het valt Koolman namelijk op dat de voorbeelden in het onderzoek van RTL Nieuws kleine bedrijven betreffen. Zoals een zorgaanbieder die voor elf personen een bonus had aangevraagd, terwijl er volgens het jaarverslag slechts vijf zorgmedewerkers fulltime hebben gewerkt. Frauduleuze aanvragen van zulke bedrijven kosten de staatskas veel minder dan bijvoorbeeld een bedrijf met duizenden zorgmedewerkers dat de boel probeert op te lichten.

Net begonnen en weinig personeel

Koolman heeft ook zelf onderzoek gedaan naar zorgfraude en concludeert daaruit dat het vooral de 'kleintjes' zijn die frauderen. Hij schetst het veelvoorkomende profiel van zorgaanbieders die verdacht worden van zulke praktijken: kleine ondernemingen die pas begonnen zijn, met weinig personeel en die er financieel slecht voor staan.

Dat malafide zorgbedrijfjes relatief gezien een klein deel van het budget pakken, maakt de daad volgens Koolman natuurlijk niet minder erg. "Dat je van zo'n regeling misbruik maakt, voelt ongeveer alsof iemand een tasje rooft van een oude vrouw. Heel lelijk."

Onduidelijkheid

Ook vakbond CNV Zorg noemt de praktijk schandalig, maar wijst erop dat de omvang van het probleem onduidelijk blijft. Zorginstellingen hebben ook extra personeel ingehuurd en zulke inhuurbureaus mochten niet zelf de bonus aanvragen, zegt een CNV-woordvoerder.

"In het onderzoek is vooral naar vaste medewerkers gekeken, dus daar zou een vertekening kunnen zitten", laat de vakbond in een reactie weten. "Niet iedereen die geen vaste medewerker is en voor wie een zorgbonus is aangevraagd is dus een fraudeur."

Een woordvoerder van het ministerie van VWS noemt het "vervelend maar onvermijdelijk" dat er zorgbonusgeld in verkeerde handen is gevallen. Volgens hem was er op aandringen van de Kamer gekozen voor een makkelijk uitvoerbare regeling, die niet waterdicht is.