Ombudsman: zelf straffen OM gaat ten koste van slachtofferrechten
Door de coronapandemie worden meer strafzaken door het Openbaar Ministerie zelf afgehandeld, zonder dat er een rechter aan te pas komt. Daarbij wordt onvoldoende gekeken naar het belang van slachtoffers, waarschuwt de Nationale ombudsman Reinier van Zutphen in een brief aan demissionair ministers Grapperhaus (Justitie) en Dekker (Rechtsbescherming).
Bij veelvoorkomende misdrijven kan het OM ervoor kiezen om een geldboete, taakstraf of schadevergoeding op te leggen zonder tussenkomst van een rechter, een zogenoemde strafbeschikking. Daarmee moeten rechtbanken worden ontlast. Een ander argument is het drukken van de kosten van rechtszaken. Het OM kan overigens geen celstraffen opleggen.
Volgens Van Zutphen wordt daarbij onbehoorlijk omgesprongen met slachtofferrechten. Zo kunnen slachtoffers soms geen gebruikmaken van hun spreekrecht, terwijl ze daar wel behoefte aan hebben. Zeker nu justitie meer zaken zelf bestraft om de door corona opgelopen achterstanden weg te werken, is de kwestie prangend.
Kritisch kijken naar beschikkingen
In het NOS Radio 1 Journaal zegt Van Zutphen de beschikking op zichzelf niet zo gek te vinden. "Maar het wordt wel gek als mensen hun rechten worden ontnomen terwijl ze daar wel gebruik van willen maken." Hij vindt dat de twee ministers "heel goed moeten kijken naar hoe die beschikking nu werkt". Niet alleen spreekrecht is wat hem belangrijk. Ook het idee dat een rechter over een zaak beslist.
De ombudsman zegt er begrip voor te hebben dat veel zaken zijn blijven liggen vanwege corona. "Maar aan de andere kant is toegang tot het recht heel belangrijk, dat moet ook gelden voor slachtoffers", zegt hij. Over de kostenkwestie zegt hij: "We willen leven in een land waarin recht wordt gedaan en waarin slachtoffers kunnen spreken, dus daar moet je wat voor over hebben."
Slachtofferhulp Nederland ziet bovendien dat de zaken die door het OM worden bestraft steeds zwaarder worden. "Ik ken zelfs wat voorbeelden van heftige zedenzaken die het OM via een strafbeschikking heeft willen afdoen", zegt juridisch beleidsadviseur Robin Fontijne tegen Trouw. Terwijl dat zaken zijn waar slachtoffers wettelijk het recht hebben om te spreken, benadrukt Fontijne.
"Van de 9940 zaken die Slachtofferhulp bekeek die dit jaar door het OM zijn afgedaan, was er bij 1721 sprake van contra-indicatie om toch naar de rechter te gaan", aldus Fontijne.
