Groot offensief van leger in Myanmar, gewapend verzet houdt nog stand
In een rijdende auto schuift plotseling een automatisch geweer vlak voor de lens van het filmende mobieltje. Als de auto onder een viaduct rijdt, komt een politiepost in beeld. Op het moment dat de auto die passeert, wordt met het geweer geschoten totdat de auto met piepende banden om een bocht verdwijnt.
Bij deze aanval van het verzet in Myanmar's grootste stad Yangon zouden twee agenten zijn omgekomen. Dagelijks verliest het militaire regime mensen door aanvallen van rebellen van de oppositie. "Sinds de coup van de militairen in februari vallen er soms tientallen doden per dag aan de zijde van het leger," zegt freelancejournalist en Myanmardeskundige Ole Chavannes, nadat hij het beeld van de drive-by heeft bekeken. "De oppositie is op dit moment sterker dan ooit."
Bekijk de bewuste aanval zelf:
Om het verzet onder de duim te krijgen, is het militaire regime een offensief begonnen. Dat is een lastige klus, want het regime probeert al tientallen jaren om milities van etnische groepen eronder te krijgen, zoals de Chin in het westen, de Kachin het noorden, de Shan in het oosten en de Mon in het zuiden van Myanmar.
Sinds de coup in februari hebben ook deelnemers aan de straatprotesten van eerder dit jaar zich bij die groepen aangesloten om te trainen en mee te vechten. In gesprekken met de NOS via versleutelde chatapps zeggen rebellen dat het er duizenden zijn. "In ons gebied zijn er sinds februari alleen al zo'n 5000 jongeren bijgekomen", zegt een rebel die anoniem wil blijven.
Myanmar kent een van de langstlopende burgeroorlogen ter wereld. De verschillende etnische groepen hebben altijd tegen elkaar of tegen de militaire machthebbers gevochten. Maar sinds de coup in februari lijkt er volgens Chavannes iets bijzonders aan de hand. "Nooit eerder werkten de verschillende groepen zoveel met elkaar samen, met een gezamenlijke tegenstander: het regime van generaal Min Aung Hlaing."
De gezamenlijke oppositie wordt deels aangestuurd en gefinancierd door de Regering van Nationale Eenheid (NUG). Dat is een groep gekozen parlementariërs die tijdens de coup is afgezet, gevlucht en nu in ballingschap 'regeert'. Begin september riep de NUG op tot een "defensieve volksoorlog" tegen het regime. "Het geld om de rebellen te betalen, halen ze onder meer op met buitenlandse giften", zegt Chavannes. "Ze kunnen ook flink geld bieden om militairen te doen deserteren. Dat worden 'watermeloenen' genoemd; vanwege de groene buitenkant van het uniform, maar het rebellenrood van binnen."
Burgerjournalisten
Hoe de strijd precies verloopt, is niet duidelijk. In grote delen van het land heeft het regime het internet en telefoonverbindingen afgesloten.
Het beetje beeld en informatie dat via burgerjournalisten het buitenland bereikt, komt vaak terecht bij de Democratic Voice of Birma (DVB), een onafhankelijk mediabedrijf waar Chavannes voor werkt. Maar ondanks het grote netwerk is sommige informatie ook voor de DVB moeilijk bevestigd te krijgen. "We wisten lang niet of we de driveby op de politiepost konden publiceren. Pas toen we via andere bronnen wisten dat er agenten waren omgekomen, konden we het op onze Facebookpagina zetten."
Nieuwe generatie
Chavannes bevestigt dat jongeren de katalysator zijn van de huidige strijd tegen de junta. "Het is de generatie die de afgelopen tien jaar heeft geproefd aan relatieve vrijheid. En tien jaar in het leven van een jongere is veel! Dat die vrijheid hen is ontnomen, pikken zij echt niet." Het heeft er mede voor gezorgd dat de junta het land nog steeds niet onder controle heeft.
Door de coup is Myanmar opnieuw een paria in de internationale gemeenschap. Onlangs werd het militaire regime zelfs geweerd bij een conferentie van Zuidoost-Aziatische landen (ASEAN), doorgaans een notoir apolitieke organisatie. "Dat was een klap in het gezicht voor de junta", zegt Chavannes.
Met een succesvol offensief hoopt het leger zich als onbetwiste leider van Myanmar te laten zien. Het is een groots opgezette militaire actie die pas na de start van het droge seizoen kon beginnen. "Op de stoffige wegen is het makkelijker om tanks en ander materieel naar het front te sturen dan in de modder van het regenseizoen."
Een vuist maken
Uit beelden die de DVB binnenkrijgt, is te zien dat dorpen zijn vernietigd door raketaanvallen en dat het leger met helikopters en straaljagers boven rebellengebied surveilleert.
De rebellen zeggen op de chatapp Signal dat het leger wegen heeft afgesloten zodat het moeilijk wordt om voedsel en materieel in rebellengebied te krijgen. "Als we medicijnen en voedsel willen halen, kan dat alleen door de grens met buurlanden over te steken. Lopend door de jungle op kleine paden. Niet per truck of auto," meldt een anonieme bron. Bij de grens met India komen duizenden burgers aan die de honger en de nieuwe gevechten ontvluchten.
De vraag is dus hoelang de rebellen het offensief van het leger kunnen weerstaan. "Myanmar heeft het grootste staande leger van Zuidoost-Azië", weet Chavannes. "Het is dus zonder meer een sterke tegenstander voor ze. Maar uit gesprekken die ik voer met de mensen daar, merk ik echte hoop dat ze voor het eerst een vuist kunnen maken."
Een vuist maken is niet zonder gevaar. Onze anonieme bron op Signal is daar het bewijs van. Volgens burgerjournalisten in Myanmar is hij gearresteerd. Het is onduidelijk wat zijn lot op dit moment is.
