Wat doen politici na de politiek? 'Er zou een afkoelperiode moeten zijn'
Bijna een op de vijf Kamerleden gaat na zijn politieke carrière aan de slag als belangenbehartiger van het bedrijfsleven of een brancheorganisatie, blijkt uit onderzoek van de Open State Foundation, in samenwerking met de Volkskrant.
De Open State Foundation, een organisatie die zich inspant voor een digitaal transparante overheid, heeft kritiek op de overstap van sommige Kamerleden. De foundation opent daarom een nieuwe site waar iedereen kan zien naar welke organisaties oud-politici zijn vertrokken: opendraaideur.nl.
Het gaat om Kamerleden die bij een brancheorganisatie gaan werken (13,2 procent) of bij een lobbykantoor (5,5 procent). Daarnaast kreeg ook 12 procent een functie in het bedrijfsleven. Volgens de Open State Foundation zitten daar ook mensen bij die lobbyen, maar is het lastig te zeggen hoeveel precies. Sommige mensen die wel belangen behartigen, hebben niet de functie van lobbyist en er is ook geen eenduidige definitie van de term, zegt Serv Wiemers, directeur van de Open State Foundation.
"Er zijn twee grote problemen", zegt Wiemers. "Als een Kamerlid overstapt naar een brancheorganisatie of lobbyorganisatie hebben ze meer kennis en toegang tot de macht dan anderen. Dat kan leiden tot een onevenwichtige lobby. En andersom kunnen politici tijdens hun politieke carrière beïnvloed worden door wat ze daarna willen doen. Ze kunnen denken dat ze bepaalde belangenorganisaties tegemoet moeten komen, want ze willen na hun ambtstermijn ook nog aan de bak."
Recent waren er verschillende overstappen van (oud)-politici naar de rol van belangenbehartiger. Voormalig VVD-Kamerlid Helma Lodders ging aan de slag als voorzitter van Vee en Logistiek Nederland en is voorzitter van VNLOK, een brancheorganisatie voor de gokbranche. PvdA-Kamerlid Angelien Eijsink werd deze maand voorzitter van de stichting Nederlandse Industrie voor Defensie en Veiligheid.
Cora van Nieuwenhuizen
Bekend voorbeeld is ook Cora van Nieuwenhuizen, geen Kamerlid maar tot afgelopen zomer minister van Infrastructuur en Waterstaat. Zij is nu aan de slag als voorzitter van de branchevereniging van energiebedrijven. Door die fel bekritiseerde overstap staat het thema belangenverstrengeling na een politieke loopbaan weer prominenter op de agenda.
Bert van den Braak, parlementair historicus, vindt de overstap van Van Nieuwenhuizen wat anders dan een dergelijke overstap van een Kamerlid. "Van Nieuwenhuizen had een kennisvoorsprong, omdat zij bijvoorbeeld bij vergaderingen aanwezig was waar informatie werd besproken die nog niet bekend was."
Dossierkennis en netwerk
"In het geval van een Kamerlid is dat niet zo, maar zij hebben wel dossierkennis en een netwerk in Den Haag. Hoe kwalijk is het dat oud-Kamerleden dat hebben? Het kan leiden tot ongelijkheid bij sollicitaties, maar verder is het meer een morele vraag."
Dat een deel van de Kamerleden als belangenbehartiger ergens terechtkomt, vindt Van den Braak niet zo raar. "Als je het vergelijkt met vroeger, is de doorloopsnelheid van Kamerleden veel groter." Vroeger was de carrière van Kamerleden langer en gingen ze vaak ook na hun Kamerlidmaatschap met pensioen.
Inmiddels verandert de samenstelling van de Kamer en is er vanuit de partijen meer behoefte om Kamerleden te vernieuwen, zegt Van den Braak. "Ook was de wachttijd-regeling vroeger rianter, je had toen niet eens een sollicitatieplicht."
Toegangspas
Volgens Wiemers zijn Kamerleden onder meer populair vanwege de toegangspas die ze na hun vertrek krijgen om het Tweede Kamer-gebouw te mogen blijven bezoeken. Daarmee kunnen ze hun contacten in het centrum van de macht onderhouden.
Uit het onderzoek blijkt dat 56 Kamerleden binnen twee jaar een overstap maakten naar het bedrijfsleven, een lobbykantoor of een brancheorganisatie. Bijna tweederde van die groep ging verder in een sector die op het beleidsterrein lag waarmee hij of zij zich ook in de Kamer had beziggehouden. "Dat is niet goed voor de transparantie en voor de democratie", zegt Wiemers. "Er zou een afkoelperiode moeten gelden, in ieder geval voor het terrein waarop je werkzaam was."
