'Raad van Europa wil andere politieke cultuur in Nederland'
Er zijn verregaande hervormingen nodig in wetgeving, uitvoering en rechtspraak om een nieuwe toeslagenaffaire te voorkomen. Dit stelt de Raad van Europa in een nog vertrouwelijk rapport over de democratie en de rechtstaat in Nederland, dat is ingezien door RTL Nieuws en Trouw.
In het concept-rapport worden naar aanleiding van de toeslagenaffaire harde noten gekraakt over een politieke en ambtelijke cultuur waarin informatie werd achtergehouden en Kamerleden in hun werk gehinderd worden door coalitiedwang.
Deze bestuurlijke houding moet veranderen, stelt het rapport: "Het zou als acceptabel en eigenlijk als normaal moeten worden gezien dat Kamerleden van coalitiepartijen het parlement als instituut vertegenwoordigen en dat het deelnemen aan parlementaire controle geen daad van deloyaliteit is."
De Raad van Europa is ook kritisch over het functioneren van de Tweede Kamer zelf. Die zou als medewetgever bij het opstellen van de wet over het toeslagenstelsel onvoldoende hebben gelet op de basisprincipes van behoorlijk bestuur, zoals redelijkheid en billijkheid.
De Kamer vroeg naar aanleiding van de toeslagenaffaire ook om een onderzoek naar de Belastingdienst. Dat is gedaan door twee externe juristen. Zij concluderen dat er een angstcultuur heerst bij de fiscus, die het voorkomen en melden van misstanden bemoeilijkt. Ambtenaren die kritiek willen uiten, zijn beducht dat ze hun loopbaan in gevaar brengen.
Het rapport over de Belastingdienst is vanmiddag naar de Tweede Kamer verstuurd, NRC schreef er gisteravond al over. Medewerkers van de Belastingtelefoon die schrijnende verhalen van burgers doorgeven aan leidinggevenden, krijgen te horen dat "de wet- en regelgeving nou eenmaal zo is". Volgens het rapport lijken management en medewerkers in gescheiden werelden te leven.
Staatssecretarissen willen open cultuur
In een reactie schrijven de demissionaire staatssecretarissen Vijlbrief en Van Huffelen aan de Kamer dat "het vanzelfsprekend moet zijn dat medewerkers zich veilig voelen om tijdig signalen af te geven en dat zij binnen redelijke termijnen horen wat daarmee gebeurt". Maar ze erkennen dat dat nog niet altijd het geval is. "Wij blijven ons dan ook onverminderd inzetten om een open en inclusieve cultuur te realiseren", schrijven Vijlbrief en Van Huffelen.
Vanavond debatteert de Kamer met het kabinet over de hersteloperatie na de affaire met de kinderopvangtoeslag. Gisteren leverde ook de Nationale ombudsman zware kritiek op het verloop van die operatie. "Ouders lopen nog steeds vast, het herstel gaat traag en het systeem is te ingewikkeld", zei hij.
