Verloren gewaande beelden 'Ja zuster, nee zuster' na 50 jaar te zien

• Lambert Teuwissen

  redacteur Online

Liefhebbers van de legendarische tv-serie Ja zuster, nee zuster (1966-1968) kunnen ze zo meezingen: Harry, wat heb je met je haar gedaan, Bello en Stroei Voei. Maar een halve eeuw lang waren er alleen audio-opnames van deze liedjes bekend, omdat de beelden al snel na de opnames waren gewist. Vanmiddag worden in Hilversum teruggevonden filmbeelden gepresenteerd.

"Het is een kick iets te vinden waar 50 jaar lang niemand naar heeft kunnen kijken", zegt beeldspeurder Reinier Wels, die de fragmenten opdook uit het archief van de Belgische tv. "De clips zijn een beetje maf. Het heeft een tijdloos, prettig gestoord absurdisme."

De liedjes van Annie M.G. Schmidt en Harry Bannink kwamen in het Belgische archief terecht door het BRT-voorbeschouwingsprogramma Ziet u er wat in? Dat toonde fragmenten uit het tv-aanbod van andere landen. "Meestal was dat maar een scène van een seconde of 90 waar je niet veel aan hebt, maar voor Ja zuster, nee zuster werd het hele liedje uitgezonden. Dan heb je een soort videoclip."

Hier Stroei Voei uit de serie, de rest wordt vanmiddag in Filmtheater Hilversum getoond:

Wels kwam door grondig zoeken en slim combineren de beelden op het spoor. In krantendatabank Delpher zocht hij naar uitzenddata en inhoudsopgaves van het programma, waarna hij een specifieke aanvraag bij de VRT kon doen. Het leverde de drie onbekende fragmenten op.

JZNZ is een schoolvoorbeeld van gebrekkig archiefbeleid. De serie was eind jaren 60 immens populair, maar dat weerhield de VARA er niet van om de Ampex-banden, waar de afleveringen op stonden, het volgende decennium te wissen voor hergebruik; de 1200 gulden die nieuwe banden kostten vond men te duur.

Toch verdween niet al het materiaal: buitenopnames die op film waren vastgelegd, bleven wel bewaard. Bovendien gingen fans achter ontbrekende materiaal aan. In de loop der jaren verzamelden zij zo geluidsfragmenten, privéopnames en over het hoofd gezien archiefmateriaal.

Zo werd bij het overlijden van de 92-jarige hoofdrolspeler Hetty Blok in 2012 het liedje Naar Zwitserland teruggevonden in het VRT-archief toen de Vlaamse omroep een in memoriam samenstelde.

Roadmaker at sea

Ter ere van het 70-jarige jubileum van de Nederlandse televisie zijn de fragmenten vandaag in het Filmtheater Hilversum te zien voor het programma Terug van weggeweest, over hervonden tv-programma's. Daar zijn ook twee andere vondsten te zien: de enig bekende integrale registratie van De Stratemakeropzeeshow en een Nederlands nagesynchroniseerde Herman van Veen-jeugdserie uit Duitsland.

Een medewerker van Beeld en Geluid vond die eerste show terug op een band die niet voor uitzending bedoeld was. "Het was een Umatic waarmee buitenlandse kopers konden zien of ze belangstelling hadden. Om die reden waren er ook provisorische ondertitels ondergezet in steenkolenengels. Roadmaker at sea."

Van Die seltsamen Abenteuer des Herman van Veen was de oorspronkelijke Duitse versie al bekend, nu is ook de Nederlandse bewerking uit 1979 te herbeleven. Van belang voor Van Veen-fans, omdat het bekende Opzij, opzij, opzij uit de serie stamt, Weg da! in het Duitse origineel.

Verder zoeken

Een beetje een nichehobby noemt Wels zijn schatgraven. Hij heeft contact met een heel cluster van verzamelaars en technisch specialisten die proberen oude tapes op te snorren en afspeelbaar te maken. Videobanden uit de beginjaren van de recorder of enorme studiobanden die vergeten in archieven liggen.

"Het is niet zo dat je een keer schiet en meteen iets raakt. Heel vaak vind je iets wat allang op een dvd staat, maar eens in de honderd keer heb je echt iets dat er nog niet was."

Wels hoopt over een tijdje een vervolg te kunnen geven aan de bijeenkomst met nieuwe vondsten. "In Nederland heb je Ja zuster en Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, de Britten zoeken naar vroege afleveringen van Doctor Who. Meestal zijn het toch kinderprogramma's waar veel naar gezocht wordt, dat doet mensen het meeste blijkbaar."