Wet voor meer vrouwen in top bedrijfsleven definitief aangenomen

Grote bedrijven worden definitief verplicht om meer vrouwen in hun leiding aan te nemen. De Eerste Kamer heeft vanmiddag ingestemd met een wetsvoorstel over een bindend vrouwenquotum, waarbij de raad van commissarissen van beursgenoteerde bedrijven voor zeker een derde uit vrouwen moet bestaan.

Daarnaast moeten de vijfduizend grootste bedrijven concrete doelen stellen voor een evenwichtigere verdeling van vrouwen en mannen in de top en subtop. De nieuwe wet gaat waarschijnlijk vanaf januari 2022 in.

De wet zou eigenlijk niet nodig moeten zijn, schrijft demissionair minister Dekker (Rechtsbescherming), maar is "noodzakelijk als duw in de rug van het bedrijfsleven om nu eens een keer echt werk te maken van diversiteit". De wet is in eerste instantie tijdelijk. Na vijf jaar wordt die geëvalueerd en na acht jaar vervallen beide bepalingen. Maar of het nieuwe vrouwenquotum ook effect heeft op vrouwenemancipatie op de werkvloer in de bredere zin is nog maar de vraag.

Voor de meerderheid van de grote bedrijven verandert er overigens niet veel; van de 89 bedrijven met een beursnotering voldoen 61 aan het aanstaande quotum, bleek eerder deze maand uit de Female Board Index van 2021, die de Tias School voor Business and Society jaarlijks uitbrengt. Vorig jaar waren dat er nog tien minder.

'Gaat niet vanzelf'

Een evenwichtige verhouding vraagt aandacht, zegt Mariëtte Turkenburg, voorzitter van Talent naar de Top. "Bij de meeste bedrijven gaat het niet vanzelf." Volgens Turkenberg is een tekort aan vrouwen in de top niet altijd "kwade wil", maar kan er ook sprake zijn van "onbewuste onbekwaamheid" op het gebied van gendergelijkheid.

"Dat kan een hele opeenstapeling van kleine dingen zijn", zegt de voorzitter. "Een klassiek voorbeeld is de vraag tijdens een sollicitatiegesprek: 'hoe heb je het met de kinderen georganiseerd?'. Die wordt aan vrouwen gesteld, niet aan mannen. Het kan ook de interviewtechniek zijn. Mannen roepen bijvoorbeeld sneller: 'Dat kan ik wel'. En vrouwen vertellen waar de hiaten zitten. Maar als werkgever kan je ook denken: 'Dat is een eerlijk antwoord, en hoe erg is het dat deze persoon dit niet kan?'"

Effecten quotum Noorwegen vallen tegen

Demissionair minister Ingrid van Engelshoven (Emancipatie) noemt de wet "een doorbraak". "We hebben heel lang gewerkt met streefcijfers, maar als het nu niet vrijwillig gaat, durven we echt stevige maatregelen te nemen", zegt Van Engelshoven in het NPO Radio 1-programma Nieuws en Co. Maar of de wet ook echt een groot verschil gaat maken, is nog maar de vraag; de effecten van een soortgelijk quotum in Noorwegen uit 2013 vallen tegen, vertelt correspondent Roelien Créton.

"De hoop was een spillover-effect, dus dat het vrouwenquotum van 40 procent in de raad van commissarissen zou leiden tot meer vrouwen in topfuncties, meer vrouwelijke CEO's, meer topmanagers en meer gelijkheid in salarissen. En dat gebeurt niet, blijkt uit onderzoek."

Van Engelshoven erkent dat er ook op andere fronten stappen moeten worden gezet. Ze noemt het verkleinen van de deeltijdfactor bij vrouwen en het uitbreiden van kinderopvang. "En we vergeten nog wel eens de vaders aan te spreken. Maar het is belangrijk dat ook zij ouderschapsverlof opnemen en ervoor te zorgen dat de verdeling meer 50/50 is."

Turkenburg maakt zich geen zorgen over eventuele positieve discriminatie bij het aannemen van vrouwen. "We hebben pas echt de strijd gewonnen als er ook middelmatige vrouwen benoemd worden in plaats van die grote aantallen middelmatige mannen."