Vertrouwelijk advies: PvdA moet op zoek naar nieuwe kernboodschap
Bestaanszekerheid werd de kernboodschap van de PvdA na de ongekende verkiezingsnederlaag van 2017. Toenmalig partijleider Lodewijk Asscher hoopte daarmee kiezers terug te winnen. Maar de partij moet alweer van die boodschap af, staat in een vertrouwelijk advies aan het partijbestuur dat in handen is van de NOS.
Het advies heet Progressief en Verbindend en is geschreven door een werkgroep onder leiding van Martijn van Dam, die twaalf jaar Kamerlid was, staatssecretaris van Economische Zaken was in het tweede kabinet-Rutte en nu lid is van de Raad van Bestuur van de NPO.
Bestaanszekerheid is volgens de werkgroep wel een kernwaarde van de PvdA. maar in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar vinden Van Dam c.s. het als dé kernboodschap ongeschikt: "communicatief dragen deze termen bij aan een te behoudend, te statisch beeld en appelleren ze onvoldoende aan de toekomst en het progressieve en verbindende karakter van de PvdA."
Klassiek begrip uit sociaaldemocratie
Asscher introduceerde het begrip bestaanszekerheid als kernboodschap van de PvdA in reactie op de monsternederlaag van 2017, van 38 zetels naar negen. De jaren daarvoor had de partij in het kabinet Rutte II meegewerkt aan bijvoorbeeld verhoging van de AOW-leeftijd, ontslagen in de thuiszorg en de invoering van het leenstelsel voor studenten. Dat werd gezien als een belangrijke oorzaak van de nederlaag, omdat die beslissingen hadden geleid tot onzekerheid voor burgers.
Asscher concludeerde dat de PvdA terug moest naar het thema bestaanszekerheid, een klassiek begrip uit de sociaaldemocratie, en dat werd vervolgens vertaald in begrippen als "zeker zijn van goed werk, van goed onderwijs en een goed huis".
Twee maanden voor de verkiezingen van dit jaar stapte Asscher op in verband met de toeslagenaffaire. De PvdA zag de winst in de peilingen verschrompelen en bleef steken op 9 zetels.
De werkgroep-Van Dam, waar ook oud-minister Dijsselbloem in zit, maakte een rondgang in de partij en concludeert nu dat de boodschap moderner moet, progressiever, met meer aandacht voor diversiteit en meer gericht op de jeugd.
Bouwstenen
De werkgroep geeft geen concreet advies over hoe de nieuwe kernboodschap moet luiden. Wel levert ze een aantal bouwstenen, zoals "beter en eerlijker, algemeen welzijn boven individuele welvaart, als we niks doen wint de sterkste, het gaat niet vanzelf. Meer wij, minder ik". De werkgroep pleit ook voor een aanpak die SPITS is. Die afkorting staat voor Samen, Positief, Inspirerend, Toekomstgericht en Strijdbaar.
Opmerkelijk is dat het woord links niet voorkomt in het advies, behalve als GroenLinks wordt genoemd als belangrijke samenwerkingspartner. Het begrip sociaaldemocratie komt er ook niet in voor.
Verder staat erin dat de partij een eilandenrijk is. Het partijbureau, de fractiemedewerkers in de Tweede Kamer, het wetenschappelijk bureau en andere PvdA-organisaties werken onvoldoende samen. Er moet meer met vrijwilligers worden gewerkt, vindt de werkgroep, want betaalde medewerkers, zoals de voorzitter, zijn te duur zijn geworden nu de partij nog maar negen zetels heeft.
Ploumen: "Bestaanszekerheid blijft pijler'
Volgens partijleider Ploumen hebben "de 2e Kamerfractie en het partijbestuur er met interesse kennis van genomen en zullen zij hun voordeel ermee doen". Bestaanszekerheid blijft volgens Ploumen ook zeker een van de pijlers van de sociaaldemocratie.
Maar er is ook irritatie dat het begrip bestaanszekerheid opzij wordt geschoven omdat dit juist de kern is van waar de PvdA voor zou moeten staan.
Simon den Haak, hoofd voorlichting onder Asscher, zegt: "De analyse is gebrekkig en de aanbevelingen zijn oppervlakkig en gemakzuchtig. Als je zekerheid conservatief noemt, misken je de enorme onzekerheid die miljoenen Nederlanders nu voelen over de woningnood, een flexibel contract of het lerarentekort. Voor de meeste Nederlanders is zeker zijn van een betaalbaar huis, vast werk met een fatsoenlijk salaris en een goede school voor de kinderen niet conservatief maar juist grote vooruitgang."
Anderen wijzen erop dat het thema onder Asscher was uitgekauwd en al uit beeld begon te raken. Asscher zelf wil niet reageren.
Lees hier het hele advies van de commissie-Van Dam.