Toeristen terug in Venetië, maar Venetianen zijn vooral teleurgesteld

• Heleen D'Haens

  correspondent Italië

"Follow me please, this way for San Marco". De luidkeelse aanwijzingen van tourgidsen die hun groep door de smalle straatjes van Venetië loodsen, zijn terug van weggeweest. Op de grachten klotsen weer de gondels en taxiboten tegen elkaar aan.

In de stad is deze maand voor het eerst sinds de pandemie weer 80 procent van de hotelbedden bezet: alleen Amerikanen en Aziaten ontbreken nog.

Terwijl de Venetianen die in het toerisme werken daar vooral blij om zijn, is een nog grotere groep teleurgesteld. In de pandemie had het gemeentebestuur zich namelijk voorgenomen om het massatoerisme in de stad aan te pakken, en met nieuwe plannen de stad leefbaarder te maken voor bewoners. Maar daar is weinig van terechtgekomen.

Woningnood

"Even hadden we hoop," vertelt Eleonora Sovrani. Als activiste bij burgercollectief 'We are here Venice' houdt zij zich bezig met een van de grootste problemen in Venetië: omdat zoveel appartementen zijn omgevormd tot slaapplekken voor toeristen, vinden bewoners nauwelijks nog een huis.

Voor haar project 'Solo Transitori', verwijzend naar de Italiaanse term voor kortdurende huurcontracten, verzamelde Sovrani getuigenissen van stadgenoten die besloten Venetië te verlaten.

"Tijdens de coronacrisis zagen we een afname in de toeristische vraag, maar dat leidde er niet toe dat huiseigenaren langdurig wilden verhuren. De meesten zetten hun huis tijdelijk op de markt, in afwachting tot het toerisme weer zou aantrekken."

Zo heeft de pandemie niks veranderd aan een evolutie die al jaren gaande is: Venetië loopt leeg. Waar de stad tien jaar geleden nog 67.000 inwoners had, zijn dat er nu nog 50.000 - ongeveer evenveel als het aantal bedden dat beschikbaar is voor toeristen.

Verhuizen uit de stad

Een van de Venetianen die weggingen, is Giovanni Da Ponte. Het appartement dat hij in de binnenstad huurde met zijn echtgenote was na de komst van hun derde kind al enkele jaren te klein.

"Vier jaar hebben we gezocht", vertelt hij. "We wilden graag in de binnenstad blijven. Mijn familie woont er, we kennen iedereen." Maar een woning vinden is hen, zelfs in de maanden dat er in Venetië geen enkele toerist rondliep, niet gelukt. "We kregen telkens te horen dat we in een appartement enkele maanden konden blijven, tot alles weer aantrok."

Afgelopen zomer besloot het gezin te verhuizen naar Murano, een eiland wat verderop in de lagune. "We hebben ons inmiddels aangepast. Ver is het niet, maar we moeten wel voor alles de boot nemen. Omdat een van mijn kinderen in een rolstoel zit, is dat niet handig."

Klaar voor de herstart

Da Ponte vond de situatie extra pijnlijk, omdat er in de lockdown wel eindeloos gepraat is over duurzamer toerisme. "We hadden praatavonden met de gemeente en bewoners. Er zijn zoveel plannen gelanceerd." Afgelopen mei presenteerde het stadsbestuur een document met daarin "tien geboden": plannen om de stad klaar te maken voor de herstart. Een daarvan was het inperken van diensten als Airbnb.

"Dat document was een vraag aan de regering", verduidelijkt de wethouder voor toerisme Simone Venturini. "Steden als Amsterdam en Parijs zijn erin geslaagd Airbnb aan banden te leggen. Maar in Italië kunnen we niks beginnen zonder een nationale wet."

Reserveren voor Venetië

Wel heeft de wethouder een ander plan: een systeem van reserveringen zodat het aantal toeristen beperkt kan worden. Vanaf 2022 wil hij bij de toegangswegen tot de stad poortjes plaatsen. "Hoe meer we het evenwicht vinden tussen de rechten van bewoners en de toeristische industrie, hoe meer mensen willen wonen op plekken die nu overrompeld worden."

Giovanni Da Ponte ziet dat anders. "Die hekjes geven toeristen het gevoel dat ze in een museum zitten, niet in een echte stad. Dat is het tegenovergestelde van wat we willen bereiken."

De oplossing voor het woningprobleem is niet simpel, beseft hij. "Als hij simpel was, hadden we hem al gevonden." Toch hoopt hij dat er snel een einde komt aan de impasse, waarbij het gemeentebestuur naar Rome wijst en andersom.

"Je vraagt niet of ze je geld geven, je wil niet naar de maan. Alleen een huis in de stad waar je geboren bent. Dat is hier geen basisrecht meer, maar een privilege."