Jongvolwassenen ongelukkiger: 'Ze missen mijlpalen die je niet even inhaalt'

Voelde u zich neerslachtig en somber? Zat u zo erg in de put dat niets u kon opvrolijken? Voelde u zich gelukkig? Al 20 jaar legt het CBS jaarlijks zo'n 10.000 mensen dit soort vragen voor. Het afgelopen half jaar antwoordden meer mensen dan ooit tevoren dat het psychisch slecht met hen ging: 15 procent. Onder jongvolwassen liep het zelfs op tot 25 procent.

Het is een beeld dat Lude Franke van het UMCG herkent. Sinds maart vorig jaar maart volgt hij met de Coronabarometer de emotionele en lichamelijke gezondheid van 30.000 noorderlingen op de voet. Ook hier vallen de jongvolwassenen op.

Meer dan gemiddeld gaf deze groep aan lusteloos te zijn. Ze melden ook vaker problemen met concentratie, piekerden meer, voelden zich vaker gespannen en waren opvallend meer eenzaam. Als het slecht ging met de gemiddelde Nederlander, dan ging het met hen altijd nog een stapje slechter.

Gezelligheid gemist

"Het beeld is heel duidelijk", zegt Franke. "Precies een jaar geleden gaf deze groep het leven een 7,3 en nu is dat een 7. Het gemiddelde ging in dezelfde tijd van een 7,6 naar een 7,4."

Franke wijst erop dat er veel aandacht was voor eenzaamheid onder ouderen, terwijl juist ook het sociale leven voor jongeren wegviel. Geen colleges, geen stages, niet uitgaan, geen festivals, geen wereldreizen.

"Ik zie het om me heen onder promovendi. Allemaal mensen die het studentenhuis verlieten en toen alleen thuis kwamen te zitten zonder gezelligheid. Dat heeft gewoon impact gehad."

Het is een gemis dat niet eenvoudig verdwijnt nu de samenleving leert leven met corona, ontdekte hoogleraar Ontwikkelingspsychologie Eveline Crone, die ook groepen jongeren volgt.

"We verwachtten dat de gevoelens van spanning en depressie afgelopen mei zouden afnemen, omdat er toen meer perspectief werd geboden. Maar we zagen alleen maar een verdere daling. Een stip op de horizon lost niet alles in één keer op."

Crone zegt dat de precieze gevolgen nog niet duidelijk zijn. Wel vindt ze dat er extra aandacht moet komen voor deze leeftijdsgroep. Wachtlijsten voor psychische zorg zouden in elk geval moeten worden aangepakt. Ook moeten jongeren zelf betrokken worden bij het aandragen van initiatieven.

"Ze vinden het niet prettig als we spreken over een 'verloren generatie', alsof ze al zijn opgegeven. Zij willen de schouders eronder zetten."

Gemiste mijlpalen

Crone denkt dat er zelfs dan nog langere tijd overheen zal gaan voordat jongvolwassenen weer zijn bijgetrokken. "Bij jongeren die al gevoelig ervoor waren, zijn mentale problemen als depressie en angst toegenomen. Daarnaast is er ook een grote groep jongeren die anders geen problemen had gehad en zich nu down voelt. Het eist zijn tol."

"Ze hebben belangrijke mijlpalen gemist. Mijlpalen die je niet makkelijk inhaalt: je eerste jaar studeren maak je niet nog een keer mee."

Wat de gevolgen daarvan op langere tijd zullen zijn, is volgens Franke nog koffiedik kijken. "Mijn vermoeden is dat het bij de meeste mensen overgaat, maar anderen zijn echt uit het lood geslagen." Hij wil de komende jaren de vinger aan de pols houden om de gevolgen in kaart te blijven brengen.

Ook Crone verwacht nog naweeën. "Ze hebben een valse start gehad van een juist heel gevoelige periode in je leven, voor bijvoorbeeld het opbouwen van sociale contacten. Dat is voor ons allemaal van belang, want zij moeten straks de maatschappij draaiende gaan houden."

NOS op 3 zocht uit hoe therapie kan helpen bij een coronadip: