Rijksmuseum: gekochte sculptuur is van grondlegger Nederlandse beeldhouwkunst

Een sculptuur die het Rijksmuseum dit voorjaar heeft aangekocht, is vrijwel zeker gemaakt door de Nederlandse kunstenaar Claus Sluter. Hij wordt gezien als de grondlegger van de Nederlandse beeldhouwkunst en het is voor het eerst dat zijn werk permanent in een Nederlands museum te zien is.

Het 57 centimeter hoge buxushouten beeld Calvarie verbeeldt de kruisiging van Christus met Maria en Johannes de Evangelist. Vanaf vandaag is het te zien in het Amsterdamse museum.

Bij de aankoop in maart ging het Rijksmuseum er al van uit dat het werk omstreeks 1400 was gemaakt en moest stammen uit de wereld van het Bourgondisch hof in Dijon, waar Sluter hofbeeldhouwer was.

Onderzoek na aankoop

Volgens het Rijksmuseum werd pas tijdens het onderzoek duidelijk dat Calvarie grote overeenkomsten vertoonde met drie bekende andere werken van Sluter. Het ging bijvoorbeeld om de kromgegroeide boomstam waarvan het kruis van Christus is gemaakt. "Door de unieke combinatie van een aantal bijzondere motieven in het beeld kon dit alleen maar het werk zijn van deze geniale vernieuwer en zijn atelier", schrijft het museum.

Verder bleek uit wetenschappelijk onderzoek naar het gebruikte buxushout dat het werk onomstotelijk uit de veertiende eeuw dateert. Daardoor kan het volgens het museum overtuigend aan Sluter worden toegeschreven.

'Verfijndheid uniek'

De in Haarlem geboren Sluter (ca. 1350-1406) wordt gezien als een van de grootste vernieuwers van de middeleeuwse kunst. Eind veertiende eeuw was hij in Dijon hofbeeldhouwer van Filips de Stoute.

Volgens conservator en kunsthistoricus Frits Scholten is Calvarie uniek omdat het zo verfijnd is. "Hij werkte niet langer volgens vaste patronen, maar ging werkelijk mensen van vlees en bloed neerzetten. En dat wordt heel snel daarna opgepikt in de kunst in de Nederlanden, onder meer door de Vlaamse Primitieven en gebroeders Van Eyck. Hier is een beeldhouwer bezig die je zou kunnen zien als de wegbereider voor dat realisme."

Conservator Scholten vertelt wat er zo bijzonder is aan de aanwinst:

In 1939 probeerde het Rijksmuseum al twee beeldjes van Sluter aan te kopen. Mede door het begin van de Tweede Wereldoorlog mislukte dat toen.

Bij de geslaagde aankoop van dit voorjaar kreeg het Rijksmuseum onder meer steun van het Mondriaan Fonds, zegt directeur Taco Dibbits. "Dankzij de enorme vrijgevigheid van fondsen en particuliere schenkers is eindelijk een diep gekoesterde wens van het Rijksmuseum in vervulling gegaan. Om een werk van de belangrijkste vroege beeldhouwer uit de Nederlanden, Claus Sluter, permanent aan het publiek te tonen."