Poolse parlement buigt zich over mediawet: noodzaak of mes op de keel van de vrijheid?
Het Poolse parlement heeft vandaag gesproken over een omstreden aanpassing van de mediawet, waardoor het voor buitenlandse bedrijven verboden zou worden een meerderheidsbelang te hebben in Poolse media. Het kwam niet tot een stemming: die is uitgesteld tot 1 september.
Als de wet erdoor komt, zou dat het einde kunnen betekenen voor de laatst overgebleven regeringskritische tv-zender TVN. Die zender is voor een groot deel in handen van het Amerikaanse Discovery.
Volgens regeringspartij PiS, de grootste partij in Polen, is de wet nodig om buitenlandse beïnvloeding via de pers te voorkomen, bijvoorbeeld door Russische desinformatie-campagnes. "Onze regering wordt aangevallen, onze ministers worden aangevallen. Ze voeren een hybride oorlog", zei PiS-kamerlid Marek Suski vandaag in het debat over de wet.
Protesten tegen de wet
Tegenstanders zijn ervan overtuigd dat PiS de wet aanscherpt om critici de mond te snoeren. Vanaf de oppositiebanken riepen parlementsleden tijdens de toespraak van Suski: "Schande!" Een lid van de progressieve partij Polska 2050 zei woedend: "Deze wet is een mes op de keel van het vrije Polen. Aan PiS-parlementsleden vraag ik: Schaam je je niet?"
Duizenden Polen gingen gisteren in verschillende steden de straat op om tegen de wet te protesteren. Een van de demonstranten in Warschau vreest dat al het kritische nieuws over PiS verdwijnt: "Het kan niet zo zijn dat de regering bepaalt wat we kijken, wat de boodschap is."
Een oudere demonstrante ziet protesteren als haar burgerplicht: "Dit is waarom we dertig jaar geleden onze vrijheid hebben gekregen (na de val van het communisme, JvdH.). Om in een situatie als vandaag onze vrijheden te verdedigen: het recht op een onafhankelijke rechtspraak, de vrijheid van meningsuiting, het recht op betrouwbare informatie en niet alleen de gemanipuleerde informatie van de staatsomroep."
'Kantelpunt weg van de democratie'
Ook analisten uiten hun zorgen over de 'verpoolsing' van de media. "Dit zou een kantelpunt kunnen zijn, weg van de democratie", schrijft Stanley Bill, hoogleraar Poolse studies op de universiteit van Cambridge, op Twitter. "Lang zag ik Polen nog als een democratie, een bedreigde democratie, dat wel. Er waren vrije verkiezingen, oppositie en vrije pers. Maar de belangrijkste pilaren zijn aangetast: de rechtsstaat, de omgang met minderheden. Als nu ook de meest kritische stem wordt geëlimineerd, duwt dat Polen mijns inziens over het randje."
Het aannemen van de wet zou ook de relatie van Polen met zijn belangrijke partner Amerika kunnen schaden. Een groep Amerikaanse senatoren, zowel Democraten als Republikeinen, waarschuwde de Poolse regering vorige week al voor drastische beslissingen: "Die kunnen negatieve effecten hebben voor onze relaties op het gebied van defensie en handel." Ook de Amerikaanse ambassadeur in Polen heeft zich tot nu toe fel tegen de wet verzet.
Regeringscrisis
Mede door onenigheid over de mediawet verkeert de Poolse regering in een diepe crisis. Gisteren werd de leider van een van de kleine coalitiepartners, Jaroslaw Gowin, uit de regering gezet. Hij verzette zich al langer tegen de mediahervormingen en geplande belastingverhogingen. Het vertrek van Gowin en zijn partijleden betekent het einde van de Verenigd Rechts-coalitie en een einde aan de krappe meerderheid in het Poolse parlement.
Toch is PiS niet van plan de regering te laten vallen, omdat de partij ervan overtuigd is ook zonder Gowin meerderheden te kunnen krijgen in het lagerhuis. Dat zou bijvoorbeeld mogelijk zijn door steun van de populistische Kukiz-15-partij, de extreemrechtse Confederatie en leden van Gowins partij die de PiS wel blijven steunen.
Tijdens de stemming volgende maand zal blijken of PiS inderdaad een meerderheid kan behalen. Als de wet door het lagerhuis komt, moet ook het hogerhuis er nog over oordelen. Daar heeft PiS ook geen meerderheid. Ook moet president Duda zijn handtekening nog onder de wet zetten. De verwachting is dat de behandeling nog zeker maanden kan duren.
