Kees moet terugbetalen aan UWV: 'Probleem wordt afgewenteld op mensen met uitkering'

In de financiële ellende raken omdat een overheidssysteem niet goed werkt. Dat overkomt ook mensen die wachten op een beslissing over een WIA-uitkering, omdat er te weinig keuringsartsen zijn. In twee weken tijd kwamen er bij een nieuw meldpunt tientallen klachten hier over binnen, zegt de Landelijke Cliëntenraad die mensen met een uitkering vertegenwoordigt.

Wij spraken met een van hen, die graag anoniem wil blijven, omdat zijn zaak nog niet afgerond is.

15.000 euro

Kees (niet zijn echte naam) viel in januari 2018 letterlijk om. Hij bleek problemen te hebben met zijn longen en de toevoer van zuurstof naar zijn hart.

Vervolgens zat hij twee jaar in de ziektewet. Omdat hij eind 2019 al wist dat hij het volgende jaar niet weer aan het werk zou kunnen, vroeg hij een WIA-uitkering aan. Hij ontving een brief, waarin stond dat hij zou worden opgeroepen voor een keuring die zou bepalen of hij recht heeft op de uitkering.

Maar die keuring kwam niet, ondanks herhaaldelijke verzoeken van zijn kant. Wel begon hij meteen een voorschot te ontvangen. Pas in september 2020 keurde een arts hem voor ruim 78 procent af, ruim voldoende dus voor een uitkering. Toch mocht hij zijn voorschot niet houden.

"Nog geen drie dagen later kreeg ik een brief van het UWV, waarin stond dat ik dat ik een voorschot had gekregen, maar daar geen aanspraak op had. En dat ik 15.000 euro moest terugbetalen."

'Ze wisten al die tijd dat ik niks kon krijgen'

Het bleek dat hij er geen recht op had, omdat hij maar 24 weken voor zijn laatste werkgever gewerkt had. Voor de uitkering, die op basis van het laatstverdiende loon is, had hij er minimaal 26 weken moeten werken.

"Achteraf maakte het helemaal niet uit voor hoeveel procent ik afgekeurd zou worden, omdat ze van begin af aan al hadden geweten dat ik er geen recht op had." Via zijn rechtsbijstandsverzekering schakelde hij een advocaat in, die bezwaar maakte. Dat werd afgewezen, inmiddels is hij in hoger beroep.

Kees had graag van begin af aan geweten dat hij het sinds begin 2020 had moeten doen met alleen een bijstandsuitkering, het sociaal minimum. "Dan had ik mijn acties daar op aangepast."

'Loopt de spuigaten uit'

Zijn reïntegratiebegeleider Alice Hendriksen Oostereng van reïntegratiebedrijf AHO Consultancy, ziet regelmatig mensen voorbij komen die achteraf voorschotten moeten terugbetalen. "Het loopt de laatste tijd de spuigaten uit, ik heb een aantal kandidaten die hoge bedragen terug moeten betalen."

"Het probleem wordt nu afgewenteld op mensen met een uitkering, terwijl het probleem bij het UWV zelf ligt. Omdat zij niet genoeg artsen hebben om keuringen op tijd uit te voeren."

Koeienletters

Advocaat Bernard de Leest van Specialisatievereniging Socialezekerheidsrecht vindt dat niet duidelijk genoeg wordt gemaakt dat de voorschotten mogelijk moeten worden terugbetaald. "Dat zou met koeienletters in de brieven van het UWV moeten staan. En niet één keer, maar tenminste drie keer. En het dan ook nog een keer vertellen, want mensen lezen de brieven van het UWV over het algemeen slecht."

Hendriksen Oostereng ziet nog een ander probleem met de vertraagde keuringen. Namelijk dat je alleen op het moment dat iemand ziek is kunt vaststellen hoe ernstig de ziekte op dat moment is. "Hoe kan je nou na tien maanden bepalen of iemand tien maanden geleden nog ziek genoeg was om recht te hebben op een uitkering? Dat kan kan alleen als je echt een chronische aandoening hebt. Maar er kunnen ook mensen zijn die met behulp van therapie inmiddels weer kunnen werken."

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zegt het probleem van het tekort aan keuringsartsen te kennen en te herkennen. Het ministerie hoopt naar eigen zeggen binnenkort een oplossing te presenteren.