Estafettezwemsters grijpen naast olympische medaille op 4x100 vrij

De Nederlandse zwemsters hebben op de 4x100 meter vrije slag naast een olympische medaille gegrepen. Kim Busch, Ranomi Kromowidjojo, Kira Toussaint en Femke Heemskerk tikten als vierde aan in 3.33,70.

Het ongenaakbare Australië veroverde het goud in een wereldrecord: 3.29,69. Canada werd tweede (3.32,78) en de Verenigde Staten eindigde als derde: 3.32,81.

Het was de 22ste maal in de olympische historie dat Nederland op het aflossingsnummer in de finale stond. De laatste keer dat de laatste acht niet gehaald werd, was tijdens Mexico 1968.

Twaalf maal werd een medaille veroverd. Twee maal was dat zelfs goud: tijdens de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn en in 2008, toen de Golden Girls in Peking een klasse apart bleken. Tijdens de laatste vijf Zomerspelen eindigde Nederland vier maal op het ereschavot. Rio 2016 was, met een vierde plaats, een trendbreuk.

In Brazilië ging de ploeg ten onder aan gekonkel in het begeleidingsteam, waardoor een klimaat ontstond waarin presteren niet mogelijk bleek. Nederland keerde met nul medailles terug uit Zuid-Amerika.

Zwakke opening

In Tokio bleek de ketting eens te meer zo sterk als de zwakste schakels. Startzwemster Busch klokte 54,64, waarna Kromowidjojo als achtste en laatste moest overnemen.

De 30-jarige Groningse splitte in 52,87, de na haar gestarte Toussaint bleek goed voor 54,14. De achterstand was daarmee dusdanig opgelopen dat zelfs slotzwemster Heemskerk de meubelen niet meer kon redden. Met haar 52,05 bracht ze het kwartet van de zevende naar de vierde plek.

Zowel 'Kromo' als Heemskerk zag daarmee de laatste kans op het veroveren van een derde olympische medaille op de aflossing de mist in gaan. De dertigers zijn de laatst overgebleven 'Golden Girls', het viertal waar ook Inge Dekker en Marleen Veldhuis deel van uitmaakten.

Het kwartet won sinds Peking 2008 vier jaar lang alle wedstrijden. In olympisch Londen kwam in 2012 een einde aan die reeks.

Twee veteranen

De een, Kromowidjojo, houdt de deur naar Parijs 2024 nog op een kier, al zal ze het daar in dat geval als zwemster op respectabele leeftijd van de 50 vrij moeten hebben. Voor Heemskerk (34) zit haar laatste olympische zwemtoernooi er na dit weekeinde op.

De twee veteranen, die tijdens de WK van 2007 in Melbourne voor de eerste maal op het aflossingsnummer in actie kwamen, toonden zich in Tokio realistisch. Dit millennium kwam Nederland op de langebaan 22 maal in actie op een internationaal titeltoernooi. In Japan was het de zesde maal dat een medaille buiten bereik bleef. En dat was eigenlijk geen verrassing.

In de optiek van Kromowidjojo stond het viertal in Japan voor een té grote opgave. "We hebben gestreden. Maar als je realistisch bent, hadden we hier écht boven onszelf moeten uitstijgen om op het podium te komen. En dat is niet gebeurd."

Achter het ongenaakbare Australië streden zes landen bij voorbaat om de resterende twee plakken, wist ook Heemskerk. Met Emma MacKeon, Cate Campbell, Meg Harris en Bronte Campbell brachten de tegenvoeters de respectieve nummers 1, 2, 6 en 9 van de wereldranglijst van dit jaar in het water. Op die rangschikking nam Heemskerk de achtste plek in, twee plaatsen voor Kromowidjojo.

"Toch hebben we geloof gehouden", verzekerde Heemskerk. Ook toen in de aanloop naar de Spelen de indrukwekkende tijden van de Australische en Amerikaanse trials doorsijpelden. Laat je er niet door afleiden, hield ze de andere zwemsters voor. "Je mag je er wel door laten inspireren, zolang je je maar niet laat intimideren."

Ga uit van eigen kracht, wilde ze er maar mee zeggen. Woorden van een dergelijke strekking sprak ze ook in de laatste minuten voor de finale. "Zwem de eerste vijftig meter met je kop en de tweede 50 meter met je hart, heb ik gezegd. Het is jammer dat het niet heeft geresulteerd in een medaille."