Peter Bercx zet zich in voor veteranen met PTSS: 'Hulp vragen is geen zwakte'

Voor Peter Bercx (56) is Veteranendag altijd een moment van thuiskomen, een dag van ontmoeting waarop je "de broederschap en saamhorigheid deelt die je alleen kent van de mensen met wie je op missie bent geweest".

Net als vorig jaar kunnen de veteranen vanwege de coronamaatregelen vandaag niet bijeenkomen op het Malieveld en samen het defilé lopen door de Haagse binnenstad. In de Koninklijke Schouwburg in Den Haag is er een aangepast programma voor de viering van Veteranendag met toespraken van premier Rutte en minister Bijleveld van Defensie. Ook is er muziek van Claudia de Breij, Snelle en Stef Bos.

Peter Bercx, die in de jaren negentig vier keer op missie is geweest, doet ook zijn verhaal in de schouwburg. De veteraan die bekendheid kreeg door zijn deelname aan het programma 'Beau en de veteranen', lag begin dit jaar drie weken op de ic vanwege een coronabesmetting. Hij is dankbaar dat hij het overleefde en verder kan gaan met het werk waar zijn hart naar uitgaat: het helpen van veteranen die in psychische nood zijn geraakt door wat ze hebben meegemaakt tijdens de missie waaraan ze hebben deelgenomen.

Zelf bleek hij na zijn vierde missie, in Sarajevo, ernstige psychische klachten te hebben. Toch duurde het lang voordat hij hiermee naar buiten kwam. "Ik was een stoere marinier en vroeg niet om hulp. Je sprak toentertijd als soldaat niet makkelijk over mentale problemen. Daardoor heb ik een aantal jaren van mijn leven verspild."

Buddy's in nood

Bercx kreeg uiteindelijk de diagnose PTSS, een posttraumatische stressstoornis. "Mijn klachten bleken terug te voeren naar de eerste van de twee missies die ik heb gedaan in Cambodja." Dankzij professionele hulp kreeg hij zijn leven weer op de rit en besloot hij zich in te zetten voor veteranen die hetzelfde meemaken.

Hij is onder meer voorzitter van de Dutch Marines Rowing Challenge, een organisatie die roei-evenementen organiseert over lange afstanden met en voor 'buddy's in nood'. Zo zamelen ze geld in voor bijvoorbeeld veteranen met PTSS die een hulphond nodig hebben. Het roeien draagt ook bij aan het herstelproces. "Voor sommigen is het samen in de boot stappen al voldoende. Ze hoeven niet te praten om elkaar te begrijpen."

Volgens militair psychiater en hoogleraar Eric Vermetten is er de afgelopen twintig jaar veel verbeterd rond de erkenning van PTSS bij veteranen en de behandeling ervan. "Het taboe is kleiner geworden, defensie heeft daar hard aan gewerkt."

Zo'n 5 tot 8 procent van de veteranen krijgt volgens Vermetten te maken met PTSS. "Dat verschilt ook per missie. Afghanistan was een zware missie, waar ook actief is deelgenomen aan gevechtsacties. Daar ligt het percentage hoger, zo rond de 11 procent."

Ongeveer de helft van die groep zoekt hulp en herstelt, de andere helft zoekt geen hulp of heeft onvoldoende baat bij een behandeling, zegt Vermetten. Opvallend is dat een deel van de veteranen pas vijf tot tien jaar na hun missie psychische klachten ontwikkelt.

"Hoe eerder een behandeling begint, hoe beter de prognose is", zegt Vermetten. "Met een vroege behandeling zien we steeds vaker dat iemand toch weer op missie kan gaan. Mensen zijn daar heel blij mee, want ze hebben bewust voor dit werk gekozen. Het is belangrijk dat veteranen met klachten tijdig hulp zoeken, want er zijn heel effectieve behandelingen mogelijk."

Virtual reality

Peter Bercx is een van de initiatiefnemers van de stichting 'Help ze thuiskomen', die vorig jaar is opgericht. De stichting zamelt geld in en werft fondsen om PTSS bij veteranen en anderen in geüniformeerde dienst meer bekendheid te geven, maar ook om onderzoek en behandeling van PTSS te financieren. Ze hopen genoeg geld bij elkaar te krijgen om een virtual reality-studio te realiseren.

"We hebben al ervaring met de behandeling van PTSS in virtual reality, met beeld, geluid en geur", zegt Vermetten. "Je kunt het ook inzetten voor de preventie van PTSS. Zodat je militairen een eerlijk beeld kunt geven van wat een missie inhoudt en ze zo beter kunt voorbereiden."

Volgens Vermetten moet de hulpverlening aan veteranen met PTSS vooral maatwerk zijn. "Bij sommigen werkt een hulphond heel goed, bij anderen een behandeling met EMDR en soms is medicinale cannabis een oplossing. Jongeren kunnen baat hebben bij een behandeling met virtual reality."

Peter Bercx hoopt in ieder geval dat hij er met zijn werk aan kan bijdragen dat veteranen met PTSS niet onnodig lang met hun problemen blijven rondlopen. "Blijf niet thuis zitten, ga zelf geen doktertje spelen", zegt hij. "Hulp vragen is geen zwakte."