Met Ebrahim Raisi als president slaat Iran nog conservatievere koers in
Ebrahim Raisi wordt zoals verwacht de nieuwe president van Iran. Hij kreeg volgens het staatspersbureau zeker 17,8 miljoen stemmen; andere kandidaten bleven steken op 1 tot 3,3 miljoen stemmen. De opkomst lijkt historisch laag te zijn.
De 60-jarige Raisi is de zeer conservatieve hoogste rechter van het land. Hij vertoeft al jaren in de inner circle van het regime en is loyaal aan de geestelijken die in Iran de dienst uitmaken. Voor hen was hij de favoriete kandidaat.
De weinig charismatische sjiitische geestelijke, die in 2017 nog van president Rohani verloor, werd in de religieuze stad Mashad in het noordoosten van Iran geboren. Hij is een trouwe bondgenoot van de hoogste leider ayatollah Ali Khamenei. Die zorgde ervoor dat er in de aanloop naar de verkiezingen geen serieuze concurrenten werden geselecteerd. De 82-jarige Khamenei lijkt Raisi als geschikte opvolger te zien, mocht hem de komende tijd iets overkomen.
Vrees voor verdere isolatie
Veel Iraniërs verwachten dat de binnenlandse koers onder Raisi conservatiever zal worden. Persoonlijke vrijheden zullen mogelijk nog weer verder worden ingeperkt. Iran heeft een jonge bevolking vol toekomstplannen en hun blik is veelal gericht op het Westen. Ze vrezen verdere isolatie met deze nieuwe president.
Conservatieve kiezers stemden op Raisi omdat hij de ideeën van islamitische revolutie belichaamt, waar hij vanaf het begin in 1979 bij betrokken is. Die kiezers zeggen dat hij het land weer sterk zal maken, de economie zal aanpakken en zich zal weren tegen de 'westerse vijand'.
Als opperrechter staat Raisi aan het hoofd van een juridisch systeem waar internationaal veel kritiek op is. Raisi wordt door mensenrechtenorganisaties zoals Amnesty International medeverantwoordelijk gehouden voor de executies van duizenden politieke gevangenen in 1988.
Hij was lid van de zogenoemde commissie des doods, waar hij met drie andere rechters bepaalde wie geëxecuteerd moest worden. Vooral aanhangers van de Iraanse Volksmoejahedien (MEK), een uit Iran verbannen oppositiebeweging, moesten het ontgelden. In 2019 werden Raisi hiervoor door de regering-Trump Amerikaanse sancties opgelegd.
'Slager van de Moejahedien'
"Het is een schande voor het Iraanse volk en de wereldgemeenschap dat zo'n man meedoet aan presidentsverkiezingen", vindt de naar Nederland gevluchte MEK-aanhanger Hassan Kamali. "Hij heeft carrière gemaakt door misdaden te begaan."
Kamali ontvluchtte in 1986 Iran, nadat hij vier jaar in de gevangenis zat vanwege zijn activiteiten voor de MEK. "Veel van mijn vrienden zijn door het oordeel van Raisi geëxecuteerd. Hij is een bekend figuur in Iran. Hij is het meest loyaal aan Khamenei. Sinds het begin van de revolutie bekleedt hij hoge functies. Hij heeft heel veel mensen berecht en ter dood veroordeeld en staat bekend als de slager van de Moejahedien."
Ook Siamak Saidpur vreest voor een presidentschap van Raisi. Hij ontvluchtte in 1987 Iran na een gevangenschap van zes jaar en woont sinds 1992 in Nederland. "Dit waren geen echte verkiezingen, maar het is een one man show. Ik heb veel contact met vrienden en familie in Iran en niemand is tevreden met deze verkiezingen en het regime. De afgelopen jaren zijn de burgers vaak in opstand gekomen, maar die protesten werden keer op keer hard neergeslagen. Khamenei heeft iemand nodig met wie hij toekomstige opstanden opnieuw hard kan neerslaan. Raisi is zo iemand."
Herstel van economie
De ultraconservatieve Raisi staat bekend om zijn fel anti-westerse retoriek. Dat zal de betrekkingen met de Verenigde Staten en Europa er de komende tijd niet makkelijker op maken. Toch heeft hij in de campagne meerdere keren gezegd wel te willen praten over een terugkeer naar een nucleair akkoord met het Westen. Ook de zesde ronde gesprekken daarover in Wenen lijkt nog geen duidelijk resultaat te hebben opgeleverd.
De staat van de Iraanse economie verslechtert intussen alsmaar verder. Raisi heeft aangekondigd dat te willen aanpakken en dus zal ook hij er niet omheen kunnen verder te kijken naar een mogelijk manier om economische sancties op te heffen.
Raisi zal begin augustus aantreden voor een eerste termijn van vier jaar.
