'Zwakke' Suu Kyi staat terecht, terwijl 'volledige burgeroorlog' dreigt in Myanmar
Ruim vier maanden na de staatsgreep in Myanmar is vandaag de rechtszaak tegen Aung Sang Suu Kyi begonnen. Experts spreken van een schijnproces, waarmee het leger wil afrekenen met de populaire oud-regeringsleider. Ondertussen slaan de Verenigde Naties alarm over de humanitaire crisis die is ontstaan door geweld van het leger tegen opstandelingen en burgers.
De 75-jarige Suu Kyi maakte een fysiek zwakke indruk in de rechtszaal, verklaarde haar juridische team. Desondanks was ze volgens haar advocaten alert tijdens het verhoor. De komende tijd moet ze meerdere keren voorkomen: er loopt een reeks aanklachten tegen haar.
De Nobelprijswinnares moest zich vandaag in een speciale rechtbank in de hoofdstad Naypyidaw verantwoorden voor "illegaal bezit" van walkietalkies, en tegen aantijgingen dat ze de coronaregels had overtreden tijdens de verkiezingscampagne. Haar partij won vorig jaar met ruime cijfers de parlementsverkiezingen, maar Suu Kyi's NLD dreigt nu te worden opgeheven op verdenking van fraude.
Het staat op het punt een volledige burgeroorlog te worden.
Volgens mensenrechtenorganisaties als Human Rights Watch zijn de aantijgingen tegen Suu Kyi gefabriceerd. Ook zouden ze afleiden van de noodsituatie in het Zuidoost-Aziatische land.
In veel delen van het land wordt de strijd steeds heftiger, verklaarde de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN Michelle Bachelet afgelopen vrijdag. Ze noemt het een "mensenrechtencatastrofe" en houdt de leiding van de Tatmadaw, zoals het leger heet, ervoor verantwoordelijk.
Er zijn geloofwaardige meldingen van mensenrechtenschendingen, zegt Bachelet: er zouden artilleriebeschietingen zijn op kerken en huizen, burgers zijn gebruikt als levend schild humanitaire hulpverleners werden aangevallen. Alleen al in de aan Thailand grenzende deelstaat Kayah zijn in drie weken tijd zeker 108.000 mensen op de vlucht geslagen. Ze zijn volgens de VN afgesneden van noodhulp.
"Ik zou niet verbaasd zijn als de vluchtelingenstromen straks de Rohingya-crisis zullen overtreffen", verwijst Nederlander Ole Chavannes naar de ruim een miljoen Rohingya's die enkele jaren geleden het land uitvluchtten voor geweld door het leger. Chavannes is journalist voor de onafhankelijke nieuwszender Democratic Voice of Burma (DVB) en kwam tot aan de coup van februari regelmatig in Myanmar.
"Al wekenlang zie je het geweld toenemen. Er gaan steeds meer bommen af, steeds meer soldaten worden gedood in een hinderlaag. Andersom zie je dat de reactie van het leger heftiger is, met meer luchtbombardementen. Het staat op het punt een volledige burgeroorlog te worden", zegt hij.
Het is daarbij belangrijk te vermelden dat in verschillende deelstaten al tientallen jaren uiteenlopende rebellenbewegingen vechten tegen het regeringsleger. Een deel van deze groeperingen zegt samen te willen werken met de protestbeweging die gericht is tegen de plegers van de staatsgreep. Want ook onder de demonstranten hebben sommige burgers de wapens opgenomen.
'Verdeel en heers'
"Maar omdat het allemaal zo versplinterd is, is het moeilijk een gezamenlijke gevechtsmacht op te starten", zegt NOS-correspondent Annemarie Kas. Desondanks heeft een aantal milities al wel de krachten gebundeld. En dat is gezien de geschiedenis van Myanmar opmerkelijk, zegt ook Chavannes.
"De bevolking heeft zich tegen elkaar uit laten spelen", legt hij uit. De Tatmadaw is tot nu toe decennialang aan de macht geweest. En volgens de Nederlander werd daarbij steeds gehamerd op de, al dan niet gecreëerde, tegenstellingen tussen de verschillende etnische groepen in het land. Zo werd bijvoorbeeld de Rohingya-minderheid bestempeld als een groep illegale indringers uit het buitenland.
"Het leger benadrukte steeds de verschillen en bestempelde zichzelf als de grote beschermer, oftewel: verdeel en heers. Ook nu is er nog geen volledige eenheid tussen de Myanmarezen, maar er is wel een veel grotere drang daartoe", zegt Chavannes. De grote drijfveer is de gedeelde afkeer van de militaire machthebbers.
Flashmobs
Overigens zijn er nog elke dag ook vreedzame protestacties tegen de militaire dictatuur. Maar na de golf van dodelijk geweld tegen demonstranten door veiligheidstroepen, zijn burgers wel voorzichtiger.
"Ze gaan niet meer met duizenden tegelijk de straat op, maar organiseren een flashmob-protest", legt correspondent Kas uit. "Dan zie je bijvoorbeeld demonstranten met spandoeken even door een straat rennen. De foto's daarvan gaan volop rond op sociale media, en daardoor zie je dat de weerzin tegen het leger volop leeft."
Het leeuwendeel van de bevolking ziet de democratisch verkozen Suu Kyi nog steeds als de ware leider van het land. Maar zij riskeert 15 jaar cel of huisarrest als de rechtbank in Naypyidaw haar veroordeelt. Eind juli moeten de zittingen zijn afgerond, voor het einde van dit jaar wordt het vonnis verwacht.
