Grote potentie voor opwekken van energie langs snelwegen

• 

  Heleen Ekker

  redacteur Klimaat en Energie

Er is veel potentie voor het opwekken van groene energie langs snelwegen. In antwoord op vragen van de NOS komt Rijkswaterstaat met een eerste inschatting van de mogelijkheden op grond langs Nederlandse snelwegen, zoals de berm of middenberm. Die grond is eigendom van Rijkswaterstaat. Het gaat om 1,5 tot 4 terawattuur die vooral door zonnepanelen kan worden geproduceerd. Dat is genoeg stroom voor zeker honderdduizenden tot meer dan een miljoen huishoudens.

Overal in het land wordt gewerkt aan plannen voor meer windmolens of zonneparken. Op nogal wat plekken gaat dat gepaard met hevige discussies, bijvoorbeeld over de hoeveelheid landbouwgrond die ervoor wordt opgeofferd. Rijkswaterstaat krijgt daarom steeds vaker het verzoek om te kijken naar mogelijkheden langs infrastructuur. Gehoopt wordt dat daarmee open ruimte elders kan worden gespaard.

De verzoeken komen uit gemeenten en provincies, die bezig zijn met de zogenoemde RES'en (Regionale Energie Strategiën). Deze RES'en vloeien voort uit het Klimaatakkoord en moeten op 1 juli worden ingeleverd. De bedoeling is dat over negen jaar 70 procent van alle elektriciteit duurzaam is.

Verkeersveiligheid

Op dit moment onderzoekt Rijkswaterstaat (RWS) samen met andere partijen in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat hoe de eigen grond het beste ingezet kan worden. Rijkswaterstaat bezit ongeveer 41.000 hectare grond en bijna 1,5 miljoen hectare water. Een deel ervan biedt volgens RWS mogelijkheden voor energieopwekking.

"We moeten wel wat dingen eerst goed uitzoeken", zegt programmamanager Sten Heijnis. "Want voor ons staan verkeersveiligheid en doorstroming voorop. We willen niet dat er onveilige situaties op de weg ontstaan."

In tien pilots wordt ervaring opgedaan. "Bijvoorbeeld: hoe zet je zonnepanelen zodanig neer dat ze niet schitteren, zodat mensen er in het verkeer geen last van hebben, en ook: hoe voorkom je geluidsoverlast."

Rijkswaterstaat gaat niet zelf aan de slag met duurzame energie, maar stelt de grond beschikbaar. Op behoorlijk wat plekken staan al windmolens. "Er is nog wel potentie voor meer", zegt Heijnis, "maar de weerstand tegen windenergie neemt toe. We kijken daarom goed naar wat de omgeving wil. Er zijn in ieder geval genoeg plekken die je kunt benutten voor zonne-energie."

Voorbeeld A37

Een van de pilots die het verst is ontwikkeld is de 'Drentse Zonneroute'. Hierbij gaat het om zonne-energie langs de A37, een stuk snelweg van meer dan veertig kilometer tussen Hoogeveen en de Duitse grens. Er kan naar verwachting 200 megawatt worden opgewekt, genoeg stroom voor ongeveer 50.000 huishoudens.

Rijkswaterstaat heeft een paar impressies laten maken, swipe om ze te zien:

"Normaal denken mensen bij zonnepanelen aan zwarte vlakken met van die staketsels eronder", zegt de Drentse gedeputeerde Tjisse Stelpstra. "Dat gaan we hier niet doen. Het mooiste is dat we ze aan de zijkant verdiept gaan aanleggen, met gekleurde zonnepanelen die bij het landschap passen. Dus waar het groen is worden ze groenig, waar het zanderig is, krijgen ze die kleur."

Automobilisten kijken eroverheen en zien nog steeds het landschap, is de bedoeling. Alleen op enkele plekken is een hogere zonnewand van zes meter gepland. Dit leidt soms tot protest. Mensen vinden het lelijk, of zijn bang dat het geluid dan juist de andere kant op wordt gekaatst.

Ook de kosten vormen nog een discussiepunt, zegt gedeputeerde Stelpstra. De gekleurde panelen en de manier van plaatsen maken het project duurder. Een euro kun je maar één keer uitgeven, erkent hij. Maar, "je kunt het landschap ook maar één keer verpesten".

De afweging tussen lagere kosten of mooie landschappelijke inpassing zal volgens Stelpstra vaker gaan spelen. "De ruimtelijke kwaliteit wordt een steeds groter item. Dan moeten we kiezen, samen met inwoners. De mensen hier hebben gezegd: de ruimtelijke kwaliteit is voor ons erg belangrijk."

Stelpstra is vooral blij dat de zonnepanelen doorgaans laag blijven. "Anders heb je één grote muur van Hoogeveen tot Emmen, en dat wil je niet."