Alle stemmen geteld, maar fraudeclaims vertragen uitslag verkiezingen Peru

Elke stem is geteld, internationale waarnemers hebben geen grote onregelmatigheden aangetroffen en enkele leiders van Zuid-Amerikaanse landen feliciteerden al één van de kandidaten. Toch heeft Peru nog geen nieuwe president.

Socialist Pedro Castillo heeft 60.000 stemmen meer gekregen dan zijn rechtse rivaal Keiko Fujimori, maar die claimt dat er gefraudeerd is. Een kiescommissie onderzoekt Fujimori's aantijgingen. Het aanwijzen van de winnaar kan daarom nog dagen op zich laten wachten.

"We leven in een gepolariseerd land", zei Francisco Sagasti, de aftredende president. "Respect voor democratie en de democratische instituties is essentieel." Beide kandidaten ondertekenden van tevoren een "eed voor democratie". Dat was geen overbodige luxe in het land dat vorig jaar november in een week tijd opeens drie presidenten kende.

President Martín Vizcarra werd, terwijl hij zelf zei te strijden tegen corruptie en daarom populair was bij het volk, afgezet vanwege aantijgingen van corruptie. Parlementsvoorzitter Manuel Merino volgde hem op als interim-president. Vervolgens werd Merino zelf tot opstappen gedwongen na hevige protesten van Peruanen die hem eigenbelang verweten bij het afzetten van Vizcarra. Francisco Sagasti werd daarna interim-president tot de verkiezingen.

Hard getroffen door corona

Peru heeft al jarenlang te maken met politieke onrust en corruptieschandalen. De vier presidenten voor Vizcarra waren allemaal onderwerp van corruptieonderzoeken. Tot drie keer toe werd in de afgelopen vijf jaar geprobeerd een president af te zetten door het parlement.

Het land is daarnaast keihard getroffen door de coronacrisis. Peru heeft gerekend per hoofd van de bevolking het hoogste aantal coronadoden ter wereld. Van de 32 miljoen Peruanen overleden er zeker 187.000 aan corona. De economie is in elkaar gestort. Twee miljoen Peruanen raakten werkloos tijdens de coronacrisis, een derde leeft in armoede.

De woorden rust en stabiliteit klonken in de verkiezingscampagnes daarom veelvuldig, maar vooralsnog lijkt daar weinig van terecht te komen. De verkiezingen en het gesteggel over de uitslag benadrukken de verdeeldheid die er al was, zeggen analisten.

Stad vs. platteland

Pedro Castillo is een voormalig basisschoolleraar zonder politieke ervaring. Zijn aanhang woont vooral op het platteland, in kleine dorpjes in het Andesgebergte waar veel armoede heerst. Keiko Fujimori, de dochter van oud-president Albert Fujimori die in de cel zit voor verduistering van miljoenen dollars, heeft juist veel medestanders in stedelijke gebieden onder de middenklasse en de elite.

Zelf is Fujimori ook betrokken bij een corruptiezaak waarvoor ze dertig jaar cel kan krijgen, en al dertien maanden in voorarrest heeft gezeten. Ze vecht nu 500.000 stemmen aan die in ruraal gebied zijn uitgebracht. Dit tot woede van Castillo en zijn aanhang. Als ze president wordt, is ze tijdens haar termijn van vijf jaar beschermd tegen rechtsvervolging.

Schrikbeeld Venezuela

Castillo wil dat 10 procent van het bbp wordt uitgegeven aan onderwijs. Nu is dat 3,5 procent. Daarnaast wil hij nieuwe belastingafspraken maken met mijnbedrijven. Peru is een van de grootste koperproducenten ter wereld, maar het gewone volk ziet daar veel te weinig van terug, zegt Castillo.

Tegenstanders vrezen dat hogere belastingen nadelig zijn voor de economie en schetsen het schrikbeeld van Cuba en Venezuela, als Castillo aan de macht komt. Zijn meer gematigde economische adviseur Pedro Francke heeft echter gezegd dat Castillo niet van plan is bedrijven te nationaliseren.

Fujimori lijkt weinig kans te maken om alsnog tot president te worden uitgeroepen. Onafhankelijke waarnemers van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) zeggen "geen serieuze onregelmatigheden" te hebben aangetroffen tijdens de verkiezingen. Toch is de OAS terughoudend: "Kandidaten moeten niet tot winnaar uitgeroepen worden totdat alle uitdagingen zijn opgelost."