ECB houdt vast aan lage rente en pandemiesteun, ondanks hoge inflatie

• 

  André Meinema

  Verslaggever economie

De pandemie lijkt op z'n retour in de eurozone en links en rechts komt de economie weer op stoom. Maar ook de inflatie loopt snel op en dus de hoogste tijd - zou je zeggen - om de rente te verhogen en de pandemiesteun af te bouwen.

De Europese Centrale Bank (ECB) vindt het echter nog niet nodig om aan de renteknop te draaien, of een begin te maken met het stopzetten van het grote pandemie-opkoopprogramma. Volgens bankpresident Christine Lagarde loopt de inflatie wel op en zal in de komende zes maanden nog verder stijgen, maar daarna weer dalen. Al met al geen reden om de rente nu te verhogen of om het opkoopprogramma af te bouwen. Over dat laatste is in de ECB-vergadering zelfs niet eens gesproken.

Kruiwagen

In de naweeën van de financiële crisis was de marktrente in 2015 teruggebracht naar nul procent. Precies zeven jaar geleden gingen de banken zelfs negatieve rente betalen over het geld dat ze bij de ECB onderbrachten. De centrale bank kocht toen al grote hoeveelheden staatsobligaties op om de rente te drukken en investeringen van bedrijven en huishoudens te stimuleren.

Bij de uitbraak van de coronapandemie in maart 2020 zakte de economie helemaal in en viel de inflatie direct terug naar een half procent. Om de economie voor ineenstorting te behoeden en de financiering gaande te houden startte de ECB prompt een nieuw pandemie-opkoopprogramma (PEPP). In een uptempo van zo'n 80 miljard euro per maand is inmiddels al voor ruim 1100 miljard euro in de verzwakte economie gepompt.

Voor de ECB is de ideale prijsstabiliteit een inflatie die dicht maar onder de 2 procent ligt en die werd afgelopen maand al bereikt. In veel eurolanden is de inflatie al verder doorgeschoten, in Nederland staat de teller op 2,1 procent. Duitsland tekent in mei 2,4 procent op, maar daar gaat het naar verwachting de komende maanden richting 4 procent. Duitsland heeft bovendien traumatische herinneringen aan de hyperinflatie van honderd jaar geleden. Een kruiwagen vol bankbiljetten volstond toen niet meer om een brood te kopen.

Maar volgens de ECB gaat het om tijdelijke prijsstijgingen, vooral veroorzaakt door hoge energieprijzen (lees: hogere olieprijzen) en een btw=verhoging in de grootste euro-economie Duitsland.

Over het hele jaar verwacht de ECB een inflatie van 1,9 procent. Daarna zakt die naar 1,5 procent in 2022 en 1,4 procent in 2023. Geen reden dus om op de rem te trappen met een renteverhoging.

We moeten ook niet vergeten dat we in Europa maar één centrale bank hebben en heel veel landen", zegt econoom Arnoud Boot. Inflatie en economische groei in de 19 eurolanden levert 19 verschillende lijntjes op. "Dat maakt het gewoon lastig om een voor iedereen passend beleid te voeren."

Tijdelijk

Volgens Carsten Brzeski, hoofdeconoom van ING in Frankfurt, kan de ECB echter weinig doen aan de inflatie omdat het vooral eenmalige factoren zijn die de prijzen stuwen. "Het economisch herstel is bovendien nog zeer pril en voor de ECB is het onverstandig om nu al in te grijpen."

Zo bezien is het risico te groot dat door renteverhoging en afbouw van de pandemiesteun het economisch herstel gesmoord wordt. Dezelfde discussie speelt in Nederland bij het al dan niet stoppen van coronasteun aan bedrijven, waarbij de vrees is dat ze in het zicht van de haven alsnog omvallen.

Brandverzekering

Econoom en oud-centraal bankier Lex Hoogduin is er minder gerust op. "Er is een niet te verwaarlozen kans dat de inflatiestijging niet tijdelijk is en als je pas op inflatie gaat reageren als die zich genesteld heeft ben je gewoon te laat. Het is als je huis tegen brand verzekeren. De kans dat je huis afbrandt is klein maar de meeste mensen willen het risico niet lopen en verzekeren zich."

De ECB is er alles aan gelegen om de financiering van bedrijven en consumenten soepel te houden en nu vooral niet de economie de nek om te draaien en financiële markten te verstoren. Nu plompverloren de rente verhogen of de pandemiesteun afbouwen, durft de ECB niet aan, denkt Hoogduin. "Het zou een paniekreactie op de financiële markten kunnen veroorzaken". Maar het risico dat we lang aan dit soort steun vast blijven zitten, met veel meer nadelen dan voordelen is reëel."

Renteverhoging mijlenver weg

Ooit komen we heus wel los van de lage rente en pandemiesteun, denkt Brzeski. "Richting eind van dit jaar wordt de PEPP afgebouwd en volgend jaar gestopt want het stopt automatisch in 2022. De ECB zal dat de komende maanden wel communiceren."

Een hogere rente is volgens Brzeski voorlopig niet aan de orde. "Een eerste renteverhoging verwachten wij niet voor eind 2023. De rente wordt dan iets hoger maar het absolute niveau blijft laag."