Politiek gaat steeds meer over de poppetjes, dat zie je terug in het maidenspeechseizoen
De een blijkt uit een aannemersgezin te komen met een benzineslurpende zescilinder E300 Mercedes voor de deur, de ander werd al buitenlander, medelander, nieuwe Nederlander en allochtoon genoemd in haar leven. Dan is er nog een kersvers Kamerlid dat het bloed van de Afrikaners door haar aderen heeft vloeien en iemand die enige roem heeft verworven onder de artiestennaam Dj Braille.
De eerste maanden na de verkiezingen buitelen dit soort ontboezemingen over elkaar heen in de Tweede Kamer. De laatste jaren worden deze eerste bijdragen van nieuwe Kamerleden - in goed Nederlands maidenspeeches - steeds persoonlijker.
Dat was bijvoorbeeld te zien bij PvdA-Kamerlid Habtamu de Hoop, die vertelt dat hij te vondeling was gelegd in de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba. En dat hij maanden daarna werd geadopteerd door zijn "Fryske heit en mem".
De Kort (VVD), Gündogan (Volt), Van Meijeren (FvD), Bouchallikht (GroenLinks), Rajkowski (VVD), De Hoop (PvdA) en Van Ginneken (D66) voor het eerst aan het woord:
"Wie mij de liefdevolle opvoeding hebben gegeven waardoor ik vandaag op deze plek kan staan, daar bestaat geen enkele twijfel over", zegt hij in de speech, die daarna op natuurlijke wijze overgaat in bespiegelingen over kansengelijkheid en iets minder natuurlijk eindigt met een pleidooi voor ehbo-lessen.
Dat einde was een 'moetje'; het debat ging over het burgerinitiatief 'ehbo in het onderwijs'. Wat dat betreft had Lisa van Ginneken het iets makkelijker. Ze hield haar maidenspeech in een debat over het identiteitsbewijs, en de speech ging vooral over identiteit.
Habtamu de Hoop over zijn vader uit Wommels en zijn moeder uit IJlst:
Het nieuwe D66-Kamerlid vertelde hoe ze als kind op de bank verwantschap voelde met een man op tv die vrouw wilde worden. "Het voelde alsof ik naar mezelf zat te kijken." Maar daarna duurde het nog tientallen jaren voordat ze "hardop durfde te concluderen" wie ze was. "Nu sta ik hier als eerste openlijke transgendervrouw in het hart van onze democratie."
Dit soort persoonlijke verhalen is iets van de laatste jaren, schetst parlementair historicus Anne Bos van de Radboud Universiteit. "Vroeger werd je als Kamerlid ingedeeld bij een onderwerp en dan deed je bijvoorbeeld je maidenspeech over de kokkelvisserij."
Lisa van Ginneken over met haar zussen op de bank zitten:
Bij de eersteling werd destijds niet lang stilgestaan. De volgende spreker maakte een complimentje - vaak tussen neus en lippen door - en dat was het dan. Met Kamervoorzitter Wim Deetman in 1989 veranderde dat, zegt Bos. Hij was de eerste voorzitter die van tevoren aankondigde dat er een maidenspeech aankwam en die na afloop de vergadering even schorste voor felicitaties.
En zo is het nu nog, hoewel het schorsen langzamerhand is uitgegroeid in een soort receptie. Het Kamerlid gaat midden in de zaal staan en dan komen de aanwezige Kamerleden en bewindslieden een voor een voorbij. De laatste jaren is er ook nog vaak familie van de gelukkige bij en komt een fractiegenoot met een bosje bloemen aanzetten.
In andere woorden: het wordt steeds meer een happening rond het Kamerlid. Politiek gaat sowieso meer dan vroeger over de poppetjes en dit soort speeches horen daarbij. "Het persoonlijke heeft een grote vlucht genomen", ziet bijzonder hoogleraar parlementaire geschiedenis Bert van den Braak van de Maastricht University.
"Profileren en zichtbaarheid zijn belangrijk voor Kamerleden, bijvoorbeeld om de volgende keer weer een mooie plek op de lijst te krijgen." Bij het opstellen van de kandidatenlijsten is bekendheid van kandidaten een factor van belang voor partijen. En voor het opbouwen van die bekendheid is de maidenspeech een prima eerste gelegenheid.
Sinds de verkiezingen hebben ruim dertig nieuwelingen die kans gegrepen. Daarmee is het maidenspeechseizoen over de helft; de komende tijd mogen nog ruim twintig Kamerleden hun drijfveren en levensloop toelichten.
