NS keert 43 miljoen euro uit aan bijna 5500 slachtoffers transporten WOII

5498 slachtoffers, of nabestaanden, van de transporten in de Tweede Wereldoorlog hebben van de NS een individuele tegemoetkoming ontvangen. In totaal heeft de NS 43 miljoen euro uitgekeerd.

Het ging in 804 gevallen om overlevenden van de transporten. De overige tegemoetkomingen waren voor de nabestaanden van slachtoffers.

Het verzoek voor een uitbetaling kon vanaf 5 augustus 2019 tot 5 augustus 2020 worden ingediend. Vorig jaar was al duidelijk dat 4000 mensen een bedrag kregen. "Het is nu niet meer mogelijk om in aanmerking te komen", zegt een woordvoerder.

Het definitieve aantal tegemoetkomingen is nu pas bekend, omdat het de Commissie Individuele Tegemoetkoming Slachtoffers WOII Transporten NS tijd kostte om alle aanvragen te behandelen. De laatste aanvragen zijn dit jaar nog behandeld. "Ook werden aanvragen geweigerd en daar konden mensen bezwaar tegen maken. Dat alles bij elkaar kost tijd", aldus de woordvoerder.

Ruim 100.000 mensen getransporteerd

Het spoorwegbedrijf vervoerde onder de Duitse bezetting ruim 100.000 Joden, Sinti en Roma per trein naar Westerbork, Vught of Amersfoort. Het overgrote deel van hen werd daarna gedeporteerd naar de vernietigingskampen in Oost-Europa.

In 2019 besloot de NS compensaties uit te gaan keren na een drie jaar durende strijd van Holocaust-overlevende Salo Muller. Die verloor in de Tweede Wereldoorlog zijn ouders. In 1941 werden ze gearresteerd en vervolgens per trein naar Westerbork gebracht.

Nadat de NS had toegezegd met compensaties te komen, reageerden overlevenden verdeeld:

De NS liet de treinen rijden in opdracht van de bezetter. Het treinbedrijf bracht elke rit in rekening en werd door de Duitsers betaald met geld dat van de slachtoffers was geroofd. De NS noemt de transporten van mensen naar concentratie- en vernietigingskampen een "zwarte bladzijde in de geschiedenis van het bedrijf". In 2005 bood het bedrijf al excuses aan voor de medewerking aan de deportaties.

Verdiepen van historisch inzicht

Daarnaast heeft de NS in totaal vijf miljoen euro gedoneerd aan kamp Westerbork, kamp Vught, kamp Amersfoort en het Oranjehotel.

De commissie onder leiding van Job Cohen heeft de NS ook geadviseerd om een onderzoek in te stellen naar de rol van het spoorwegbedrijf in de oorlog. Dat onderzoek is met name gericht op de transporten. "Dit met het oog op het verdiepen van het historisch inzicht en de reflectie op het eigen handelen in de oorlogsjaren", zegt de NS.

Het Nederlandse Instituut voor Oorlogs- Holocaust- en Genocidestudies (NIOD) gaat dat onderzoek uitvoeren.