Foto's dode nazi-leiders ook al controversieel

President Obama heeft besloten geen foto's vrij te geven van het lijk van Osama bin Laden. Na dagen wikken en wegen is het Witte Huis tot de conclusie gekomen dat het grote publiek ze niet nodig heeft om te geloven dat de terreurleider dood is.

Bovendien zullen ze voor extremistische moslims alleen maar als een rode lap op een stier werken. De foto's zullen als top secret de Amerikaanse archieven in gaan.

De geallieerden stonden 65 jaar geleden voor eenzelfde dilemma. Ook toen ging het om de gezworen vijand van de VS: de ter dood veroordeelde nazi-top in Neurenberg.

Drie galgen

Op 16 oktober 1946, even na 1.00 uur 's nachts werden de tien veroordeelden een voor een naar een gymzaal van hun gevangenis geleid. Daar stonden drie zwarte galgen te wachten; twee werden om en om gebruikt, de derde was reserve.

Als eerste werd oud-minister van Buitenlandse Zaken Von Ribbentrop geëxecuteerd, de laatste was Arthur Seyss-Inquart, ooit de hoogste nazi in Nederland.

De Amerikaanse beul John Woods was trots op zijn werk: "Tien man in 103 minuten. Dat is snel".

Een dertigtal mensen was getuige van de executies, onder wie acht internationale journalisten, twee uit elk van de vier geallieerde landen. Ook was er een Amerikaanse legerfotograaf aanwezig, die twee foto's van elk lijk maakte: gekleed en naakt.

Ook het lichaam van Hermann Göring, die aan de beul wist te ontsnappen door op het laatste moment zelfmoord te plegen, werd op een brancard naar binnen gereden als bewijs dat hij echt dood was.

Gestikt

In eerste instantie werden de foto's niet vrijgegeven. Gehoopt werd dat de krantenberichten voldoende bewijs zouden zijn. Maar uit die verslagen rezen juist vraagtekens. De Britse misdaadverslaggever Cecil Catling, die veel ervaring met executies had, concludeerde dat de galgen te laag waren, waardoor de nazi's niet snel door een gebroken nek dood zouden zijn gegaan, maar langzaam gestikt waren.

Ten minste een geëxecuteerde overleefde de val inderdaad, propagandist Julius Streicher. Journalist Howard Smith beschrijft dat hij gekreun hoorde van achter het gordijn dat onder de galg hing. De beul daalde af van het schavot en verdween uit het zicht.

"Toen het over was, was ik niet in de stemming om te vragen wat er gebeurd was, maar ik neem aan dat hij het bungelende lichaam heeft gegrepen en eraan gehangen heeft. We waren allemaal van mening dat Streicher gewurgd is."

Er zijn zelfs geruchten dat de beul expres het touw te kort had gehouden. Ook zou hij het gat in het schavot te klein hebben gemaakt, zodat de mannen bij hun val hard hun hoofd zouden stoten. Enkele zouden daarbij zelfs hun neus verloren hebben.

Protest

Door al deze aantijgingen nam de roep om de foto's vrij te geven toe. In november besloot de Geallieerde Controleraad, het militaire bestuur in bezet Duitsland, daarom de foto's vrij te geven.

Groot-Brittannië maakte op morele gronden bezwaar tegen de publicatie en geen enkel Brits medium nam ze over. In Duitsland zelf werd het verboden de foto's te publiceren.

Het fotoblad Life publiceerde wel alle elf foto's, verspreid over twee bladzijden. De lichamen liggen op zwarte doodskisten, de strop nog om de nekken.

De politieke leiders zijn gekleed in burgerkleding, de militairen in eenvoudige uniformen zonder onderscheidingstekens. Op elk lijk ligt een klein strookje papier met de naam ter identificatie.

Er is te zien dat de gezichten van generaal Keitel en minister Frick bebloed zijn, maar dat gebeurt vaker bij de galg. "Hun gezichten zijn verder nog intact", concludeerde Life. "Deze foto's gaan de geruchten tegen dat de executies amateuristisch werden uitgevoerd." Het vrijgeven had dus precies het resultaat dat de geallieerden hadden gehoopt.