Schuilplaats uit Tweede Wereldoorlog gevonden in Leidse tuin

In een tuin in Leiden is een betonnen schuilplaats gevonden, die mogelijk werd gebruikt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat is bijzonder, want volgens Erfgoed Leiden en Omstreken zijn er niet veel overblijfselen van de oorlog in de stad.

"Uniek voor Leiden, mogelijk zelfs voor Nederland. We weten niet hoeveel er nog zijn in Nederland want dat is nooit geïnventariseerd. Dus ja, we moeten er zuinig op zijn", zegt bouwkundig historicus Edwin Orsel van Erfgoed Leiden en Omstreken tegen Omroep West.

De schuilplaats werd toevallig ontdekt tijdens een bezoek in verband met een duurzaamheidsadvies, maakte de organisatie vorige week bekend. "We waren hier eigenlijk bezig met het huis en toen we de tuin inliepen zagen we dit. De eigenaren wisten niet precies wat het was." Erfgoed Leiden kwam er via het eigen archief meer over te weten.

De toenmalige bewoner van het pand, natuurkundige Wander de Haas, liet de betonnen cilinder bouwen door de Leidse betonfabriek Wernink, blijkt uit de documenten. Wanneer hij dat precies deed is onduidelijk.

In de beeldbank van het Erfgoed Leiden en Omstreken zitten meerdere tekeningen van schuilplaatsen met dezelfde buisvorm. Op een van de tekeningen stond de aanduiding 'Systeem Wernink'.

Als basis voor de schuilplaatsen gebruikte Wernink rioolbuizen, die het bedrijf voor die tijd al produceerde. Alleen de entree en het achterstuk met ventilatieopening moesten worden ontwikkeld.

Niet zeker dat bunker is gebruikt

Het valt niet met zekerheid te zeggen dat de bunker ook echt is gebruikt tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar het zou wel kunnen, zegt Orsel. "Leiden is natuurlijk ook gebombardeerd, voornamelijk in het stationsgebied. En dat is hier niet ver vandaan."

Aan de ene kopse kant van de cilinder is een kleine entree. Die was af te sluiten met een ijzeren deur. De deur is in de loop van de tijd verdwenen.

Orsel kruipt met moeite in de schuilplaats. "De bunker heeft een kleine toegang. Je moet je dan voorstellen dat hier houten bankjes links en rechts in zaten." De ruimte is net groot genoeg voor een man of zes. "En hier zaten ze dan in afwachting van de aanval."

Volgens Erfgoed Leiden was de betonnen schuilplaats geschikt om te schuilen voor rondvliegende delen en scherven tijdens luchtaanvallen. De bunker zou geen bescherming hebben geboden tegen een directe granaatinslag.