Merkel dankt Nederland voor verzoening met Duitsland na WO II

De Duitse bondskanselier Merkel heeft Nederland bedankt voor de verzoening na de Tweede Wereldoorlog. "Wij Duitsers zullen nooit vergeten dat Nederland ons de hand reikte. Wij zullen altijd dankbaar zijn dat hieruit de Duits-Nederlandse vriendschap is voortgekomen", zei ze in haar 5 mei-lezing.

Merkel hield haar speech in Berlijn, omdat ze vanwege de coronapandemie niet in Den Haag kon zijn. In haar tekst haalde ze het virus ook aan. Ze zei dat nu voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog de fundamentele vrijheden worden ingeperkt "in een mate die wij ons voor de pandemie niet konden voorstellen".

Ook sprak Merkel over de verantwoordelijkheden van Duitsland om de herinnering aan de oorlog voor altijd in leven te houden:

Zulke maatregelen zijn volgens haar alleen gerechtvaardigd als ze tijdelijk zijn en gebaseerd zijn op het begrip dat vrijheid ook verantwoordelijkheid met zich meebrengt. "Dus ook vrijheid ten opzichte van onze medemensen - op dit moment in het licht van de door een virus veroorzaakte bedreiging van de gezondheid en het leven."

Het grootste deel van Merkels speech ging over de oorlog. Ze noemde het levend houden van de herinnering daaraan "de eeuwige verantwoordelijkheid van Duitsland". "Niets kan de leegte vullen die is achtergelaten door de mensen die zijn vermoord. Niets kan het verlies en de pijn van de overlevenden wegnemen. De gepleegde misdaden zullen niet verjaren."

Merkel zei nooit te vergeten dat het verleden niet ongedaan kan worden gemaakt. "Wij kunnen en moeten er de juiste lessen uit trekken. Eenieder kan een bijdrage leveren aan de handhaving van de democratie, de versterking van de mensenrechten en de bescherming van de zwakkeren."

Om het belang ervan te benadrukken, herinnerde ze aan de recente extreemrechtse aanslagen in Duitsland, zoals die in Kassel, Halle en Hanau. "Wij moeten ons als burgers resoluut verzetten tegen elke vorm van antisemitisme en racisme, tegen elke vorm van haat en vijandigheid tegen bepaalde groepen."

Een Duitser een grote rol geven op 4 of 5 mei lag lang gevoelig, maar "vandaag was die spanning zeker niet te zien", zegt Hanco Jürgens, onderzoeker bij het Duitslandinstituut. "Kunnen Duitsers wel meedoen met herdenken? Die discussie is er altijd geweest. In 1995 kwam bondskanselier Helmut Kohl pas op 22 mei, niet zo'n beladen moment. Tegenwoordig is het veel minder beladen."

Overlevende Kamp Westerbork

Merkel sprak vandaag ook haar dank uit aan Eva Weyl, die in Den Haag in het publiek zat. Zij overleefde als jong meisje Kamp Westerbork en vertelt op Duitse scholen over haar leven. "Het belang hiervan kan niet hoog genoeg worden ingeschat. Ik dank u uit het diepst van mijn hart dat u daarvoor de kracht vindt."

Eva Weyl dankte op haar beurt de bondskanselier voor haar woorden. "Ik vind het geweldig wat ze zegt, het is uit het hart gegrepen." Ze hoorde dat Merkel het had over het eigen verleden kennen en de ogen er niet voor sluiten, zodat mensen eruit kunnen putten om een betere toekomst te maken. "Dat is precies de boodschap die ik op de scholen vertel."

Premier Rutte noemde het aanspreken van Eva Weyl door Merkel het meest aangrijpende moment in de toespraak. Hij noemde de speech "echt historisch", omdat zij als regerend kanselier sprak. "Dat zij dat doet, maakt echt grote indruk."

Coronabeperkingen 'liever niet'

Onderzoeker Jürgens noemt de toespraak een "typische Merkel-lezing". "Haar waarde en wereldbeeld kwamen er goed uit. De toespraak was wat keurig; het was geen toespraak waarmee ze mensen op sleeptouw neemt, maar zo is ze ook niet. Ze heeft het bewust niet persoonlijk gemaakt, denk ik, want ze sprak vanuit haar functie, als bondskanselier."

Na haar toespraak sprak Merkel nog drie kwartier met studenten, die haar vragen over vrijheid stelden. "Hier ging ze meer in op haar eigen verleden", zegt Jürgens. "Dat is óók haar kracht: ze staat dicht bij de burger, dus in gesprekken is ze goed."

De vragen van de studenten gingen onder meer over haar omgang met vluchtelingen en migranten, de klimaatcrisis en de coronamaatregelen. Over dat laatste onderwerp zei Merkel dat het "helemaal niet goed voelt om vrijheid te beperken". "Ik had dat liever niet gedaan, maar we moeten het virus bestrijden."

Bekijk hier een deel van het gesprek met de studenten en de hele toespraak van de Duitse bondskanselier Merkel: