Kenners over Indonesische onderzeeboot: 'Het loopt eigenlijk nooit goed af'

De 53 opvarenden van de Indonesische onderzeeboot die vermist is geraakt, zijn waarschijnlijk omgekomen, zo vrezen kenners. "Ons WhatsApp-groepje uit Den Helder ontplofte van het medeleven met de nabestaanden", zegt Johan Kragten (68). Hij is oud-marineman en geeft rondleidingen in het Marinemuseum in de Noord-Hollandse stad. "We zien ze als collega's."

De KRI Nanggala-402, die bezig was met een torpedo-oefening, verdween woensdag ten noorden van Bali van de radar. De marine is een zoektocht begonnen en wordt geholpen door Maleisië en Singapore.

Kragten was zelf betrokken bij een ernstig ongeval met een onderzeeër. In 1973 was hij als jonge matroos aan boord van onderzeeboot de Zwaardvis voor een oefening ten zuiden van Noorwegen. Door een technische fout kwam er een enorme hoeveelheid water in de boot, die daarop begon te zinken.

De matroos lag net in zijn 'kooi' toen hij erachter kwam dat het mis was. "Ik hoorde allerlei lawaai van water dat naar binnen stroomde door de snuivermast. Ik ben m'n bed uitgesprongen en naar de boegbuiskamer gerend, waar de torpedo's liggen."

Een collega zag kans om vanuit de machinekamer met een lenspomp het water naar buiten te pompen. Kragten: "De pomp lag half onder water en de zekeringen gingen steeds kapot. Die moest hij regelmatig vervangen om de pomp weer aan de praat te krijgen. Dus hij nam steeds een heel diepe hap adem, verving de zekeringen en kon weer een minuut pompen."

Verstijfd

Kragten kon alleen maar afwachten. "We gingen als een raket achteruit de diepte in. Op de dieptemeter zag ik 20 meter, 25, 30, 40, tot de 60 en ik kon niks doen." Rond de 60 meter stabiliseerde de boot en stukje bij beetje kreeg de bemanning hem weer aan de oppervlakte.

"In de boegbuiskamer was iedereen verstijfd. Even later denk je erover na alsof het normaal was. Nu ben ik op leeftijd en denk ik: oei, het had ook fout kunnen gaan."

Dat het in Indonesië fout is gegaan, daarvoor vreest ook Herman de Groot, commandant van de Onderzeedienst van de Koninklijke Marine. "De boot is gemaakt voor een bepaalde diepte en druk", legt hij uit. "Als hij dieper zinkt, wordt de waterdruk te groot en wordt 'ie als een blikje in elkaar gedrukt. En dan gaat het heel snel."

Wonder

Volgens De Groot is er "een klein wonder nodig" en zijn er alleen maar aanwijzingen voor het ergste scenario: dat de bemanning is omgekomen.

Marinekenner Jaime Karremann, die boeken schreef over onderzeeboten, noemt enkele aanwijzingen. De communicatie werd abrupt afgebroken en er is een oliespoor gevonden. "Als er brandstof naar buiten komt, kan zeewater ook naar binnen", zegt hij.

Waren de opvarenden nog te redden geweest, dan hadden ze op de een of andere manier een signaal afgegeven. "Als een onderzeeboot zo lang vermist is, loopt het eigenlijk nooit goed af."