'China pleegt misdaden tegen de menselijkheid in Oeigoeren-drama'
De Chinese overheid maakt zich schuldig aan misdaden tegen de menselijkheid tegen de Oeigoerse minderheid in Xinjiang, stelt Human Rights Watch in een vandaag verschenen rapport. De mensenrechtenorganisatie roept op tot een onafhankelijk onderzoek en wil dat verantwoordelijke functionarissen gestraft worden. Ondertussen draait de Chinese propagandamachine overuren om een ander beeld van de regio te schetsen.
Uitgestrekte graslanden met schaapkuddes worden afgewisseld met ruige woestijnlandschappen, witte bergtoppen en heldere blauwe meren. Wie de pas gelanceerde propagandafilm 'Wings of Songs' bekijkt, kan nauwelijks tot een andere conclusie komen dan dat de provincie Xinjiang de hemel op aarde is. Een Kazach, een Oeigoer en een Han-Chinees die zich zingend en dansend vrijelijk door de regio bewegen. Er wordt bier gedronken en lamssaté gegeten.
Huiveringwekkend
"Het is huiveringwekkend om te zien wat er uit de propagandamachine komt", zegt China-directeur Sophie Richardson van Human Rights Watch. "Arbitraire massaopsluiting en arrestaties, martelingen, verkrachtingen, het scheiden van families: het bewijsmateriaal dat China misdaden tegen de menselijkheid pleegt stapelt zich op", zegt ze.
In de film is daar niets van terug te zien. Surveillancecamera's en politiecheckpoints blijven buiten beeld. Lange baarden en hoofddoekjes, door de Chinese autoriteiten aangemerkt als extremistische kenmerken, waren sowieso al grotendeels verdwenen uit de straten van Xinjiang.
In de afgelopen weken openden de Chinese autoriteiten een vers propagandaoffensief, versterkt door de staatsmedia. Van genocide kan geen sprake zijn, was de eensluidende conclusie van verslaggevers van de Chinese staatsomroep CGTN die met de lokale bevolking spraken.
"Grotesk", noemt Richardson de campagne, die zich ook richt op westerse journalisten en kritische Oeigoeren. Het propagandadepartement gaf in de afgelopen maanden meermaals persconferenties om 'leugens' en 'nepnieuws' te 'corrigeren'.
Kritische Oeigoeren doelwit
Vanuit het ministerie van Buitenlandse Zaken worden Oeigoeren die getuigenissen hebben afgelegd over marteling of verkrachting persoonlijk aangevallen. "Een competente overheid zou deze beschuldigingen niet alleen uiterst serieus nemen, maar ook een onafhankelijk onderzoek instellen", zegt Richardson. "In plaats daarvan probeert men de reputatie van mensen die getuigenverklaringen afleggen te vernietigen en richt men hun pijlen op buitenlandse journalisten die deze verhalen vastleggen."
De Tweede Kamer nam onlangs een motie aan waarin de behandeling van Oeigoerse minderheden in Xinjiang als genocide werd bestempeld. Het Canadese parlement en Washington gingen de Nederlandse parlementariërs daarin voor.
Human Rights Watch neemt het woord genocide nog niet in de mond. "Niets in onze documenten sluit uit dat daarvan geen sprake zou zijn", zegt Richardson daarover. "Maar op basis van de huidige informatie kunnen we nog onvoldoende vaststellen dat het inderdaad gaat om genocide. Bovendien: bij misdaden tegen de menselijkheid heb je het over de meest serieuze mensenrechtenschendingen onder internationale wetgeving."
Sancties
Afgelopen maand zette de Europese Unie al vier Chinese functionarissen op een sanctielijst vanwege de behandeling van de Oeigoeren. China sloeg terug, waarbij onder meer D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma op een sanctielijst werd geplaatst.
Human Rights Watch roept op tot verdergaande sancties en een internationaal onderzoek naar de misstanden in Xinjiang. De organisatie hoopt dat verantwoordelijke functionarissen vervolgd kunnen worden. "De Chinese overheid slaagt er erg goed in zichzelf te verkopen als een uitzonderlijke macht, die dingen anders aanpakt dan andere landen. Dit moet stoppen, en wel onmiddellijk. Ze zijn er al te lang mee weggekomen."
China noemde de beschuldigingen van genocide in Xinjiang eerder "de leugen van de eeuw". Volgens buitenlandwoordvoerder Zhao Lijian proberen "anti-Chinese krachten de Chinese successen in de terrorismebestrijding" teniet te doen. Peking heeft gezegd dat buitenlandse waarnemers welkom zijn in de regio, zolang deze "niet bevooroordeeld" zijn.
Eerder maakte China-correspondent Sjoerd den Daas deze reportage over de strafkampen:
