Russische invloed op vaccinatiecampagne Letland: 'Overheid kan weinig doen'

In Letland is nog geen 10 procent van de ruim 1,9 miljoen inwoners gevaccineerd tegen covid-19. De animo bij de Letten om zich te vaccineren is bijzonder laag. Deels uit angst voor AstraZeneca, maar vooral door een bombardement aan desinformatie uit Rusland, tot president Poetin aan toe.

AstraZeneca is op dit moment het enige vaccin dat op voorraad is in het land. Door de trombose-berichten over dat vaccin wil een deel van de bevolking zich niet laten prikken. Maar de invloed van Rusland speelt een nog grotere rol zegt correspondent Koen Verhelst, die in Riga woont.

"Een kwart van de bevolking spreekt Russisch als eerste taal en kijkt veel naar de Russischtalige media in Letland", legt Verhelst uit, "en veel Letstaligen boven de 30 spreken Russisch als tweede of derde taal."

Er worden op sites als Baltnews, waarvan bekend is dat het Kremlin daar achter zit maar ook via anonieme socialemedia-accounts allerlei onwaarheden over de aanpak van het coronavirus verspreid in Letland. Lokale politici verspreiden de desinformatie verder op sociale media.

Een van hen is Aldis Gobzems, die zich in de rechts-populistische hoek begeeft in het parlement en corona-scepticus is. "Gobzems deelde het verhaal dat huisartsen geld krijgen als ze van iedere overleden patiënt covid-19 aanwijzen als doodsoorzaak", zegt Verhelst.

President Poetin mengt zich bovendien in het geheel. "Die vertelde vorig jaar dat een vriend van hem in Letland was overleden aan corona door de ondermaatse zorg", zegt Verhelst. "Niets van waar natuurlijk, maar door dit soort berichten heeft de traditionele nieuwsvoorziening het moeilijk."

Dat Rusland moedwillig desinformatie verspreidt over het coronabeleid in Letland is onderdeel van een lange traditie. "Het Kremlin vindt het lastig te verkroppen dat de Baltische landen het goed doen. Ze zijn onderdeel van de EU, NAVO en eurozone, er heerst vrijheid en ook de levenstandaard is hoger dan in Rusland."

Dat zou er in Rusland aantrekkelijk uit kunnen zien. "Ze proberen daarom die gunstige reputatie van Letland te ondermijnen", zegt Verhelst. Deze strategie beperkt zich niet alleen tot Letland maar is ook bekend in de andere Baltische staten. Toch heeft Letland er het meest last van.

Dat blijkt ook uit de tegenvallende vaccinatiecijfers; Estland en Litouwen hebben inmiddels rond de 20 procent van de bevolking een eerste prik gegeven.

Volgens Verhelst kan de Letse overheid weinig aan de Russische lastercampagne doen. "Er is een programma op televisie dat de Theorie van de Leugen heet waar fake news wordt ontkracht, maar dat is in het het Lets, dus daar bereik je niet iedereen mee."

Interesse moet omhoog

Ook laten politici zich voor de camera inenten en is er de campagne Twee miljoen redenen, verwijzend naar het aantal inwoners van het land. In een video vertellen bekende Letten waarom het goed is om een prik te gaan halen.

Of dit de bevolking overstag laat gaan, is de vraag. Dat moet blijken als er komende week ook Moderna en Pfizer-vaccins worden geleverd. Om het aantal vaccinaties op te voeren, heeft de overheid besloten om de vaccinatielocaties vanaf dit weekend open te stellen, voor iedereen die wil. "De capaciteit is er, maar de interesse moet nog omhoog."