Droogte leidt tot grote schade aan woningen in hele land

Het aantal woningen met grote schade door droogte en bodemdaling is de afgelopen jaren snel toegenomen. "Sinds de droge zomer van 2018 is het aantal meldingen geëxplodeerd", zegt Dick de Jong van het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) bij Omroep Brabant.

Februari 2019 schatte het KCAF al dat "zeker 1 miljoen huizen in Nederland" dreigden te verzakken. De meldingen van verzakte woningen met soms enorme scheuren in muren, vloeren en kozijnen komen vooral uit regio's waar het probleem al langer speelt: Friesland en Zuid-Holland. "Maar er zat ook veel uit Gelderland en Noord-Brabant bij", aldus De Jong.

Het probleem speelt vooral bij huizen die zijn gebouwd voor 1970, met houten of ondiepe funderingen. Normaal staat die fundering onder water, maar door de droogte van de laatste jaren daalt de grondwaterstand. "Als een houten fundering droogvalt, gaan schimmels de palen aantasten", zegt De Jong. "Bij ondiepe funderingen is ook nog eens het probleem dat ze vaak direct op de bodem rusten, waardoor ze gevoelig zijn voor verzakking."

"In de eerste zomer dat het zo extreem droog was, merkten we dat er giga scheuren in het gebouw kwamen", zegt een huiseigenaar die anoniem wil blijven, omdat hij vreest dat zijn huis anders onverkoopbaar wordt. "We gingen ons zorgen maken. We hebben het laten onderzoeken. Daaruit kwam naar voren dat het inderdaad kwam doordat de bodem begon te bewegen door de droogte."

Een andere gedupeerde: "Ons huis ziet er vreselijk uit. Het zit onder de scheuren. Het is eigenlijk helemaal in elkaar gekakt."

Op instorten

De Jong spreekt van schrijnende verhalen. "Er zijn mensen in de schuldsanering terechtgekomen. Of mensen van wie het huis op instorten stond." Gedupeerde huiseigenaren draaien vaak zelf voor de schade op. "Juridisch ben je verantwoordelijk voor je eigen grond."

Het probleem wordt ondertussen alleen maar groter. "Bij sommige huizen zie je dat de scheuren in de zomer groter worden en in de winter weer deels dicht gaan. Dat wijst op het zwellen en krimpen van klei waarop die gebouwd zijn. Maar hoe dat werkt en bij welke kleisoorten dit gebeurt, weten we niet goed", zegt Gilles Erkens, onderzoeker bij de Universiteit Utrecht.

Hij wil meer onderzoek. "Je wil weten welke huizen op welke grond staan, in hoeverre ze risico lopen en wat je eraan kan doen. Eigenlijk had je dat al vanaf 2018 willen onderzoeken, maar dat is bij mijn weten niet gebeurd. Dat is zonde."

Belangrijke rol voor boeren

Het is misschien nog wel belangrijker om de grondwaterstand weer omhoog te brengen, zegt Roelof Stuurman, ervaren bodemonderzoeker bij kennisinstituut Deltares. "Ons hele land is nu nog ingericht op het wegvoeren van water. Daardoor is de grondwaterstand lager dan funderingen van woningen nodig hebben."

Hij ziet een grote rol weggelegd voor boeren en drinkwaterbedrijven: "In de zomer wordt er heel veel beregend door de agrarische sector, en ook de vraag naar drinkwater is de laatste jaren gestegen. Zij zullen harder aan de slag moeten om maatregelen te nemen die water besparen."